دهلوی ، شاه عبدالعزیز (۱۱۵۹ـ۱۲۳۹ق)
دِهْلوی، شاه عبدالعزیز (۱۱۵۹ـ۱۲۳۹ق)
| شاه عبدالعزیز دهلوی | |
|---|---|
| زادروز |
۱۱۵۹ق |
| درگذشت | ۱۲۳۹ق |
| ملیت | هندی |
| شغل و تخصص اصلی | محدث |
| شغل و تخصص های دیگر | فقیه |
| لقب | سراج الهند |
| گروه مقاله | دین اسلام |
| خویشاوندان سرشناس | شاه ولی الله (پدر) |
(ملقب به: «سِراجُ الْهِند») محدث و فقیه هندی. دهلوی پسر شاه ولی‌الله بود. تحصیلاتش را نزد پدر و یاران او، که جملگی عالم بودند، گذراند. وی در فضل، حافظه، بلاغت گفتار، فصاحت نوشتار و تعبیر رؤیا سرآمد روزگار بود. تدریس را از ۱۵سالگی آغاز و شاگردان مشهوری تربیت کرد. با آن‌که از ۲۵سالگی به انواع امراض مبتلا شد، هیچ‌کدام از این مصائب نتوانست مانع فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی او بشود. در ترغیب دشمنی و جنگ مستمر مردم با انگلیس، فتوایی در قطع روابط دوستانه با انگلیس صادر کرد که منشأ سلسله قیام‌هایی ضدانگلیسی شد. این فتوا در سال‌های بعد به تأیید دیگر علما رسید. انگلیسی‌ها به کمک علمای وابسته، تلاش گسترده‌ای کردند تا این فتوا را خنثی کنند، اما نتوانستند از نفوذ آن بکاهند، چنان‌که صدور آن، پایه و اساس مکتب مبارزه با انگلیس تا زمان قیام عمومی مردم هندوستان (۱۲۷۳ق/۱۸۵۷) شد. شاه عبدالعزیز با احساس خطر از رشد و گسترش تشیّع در هند، برضد شیعه موضع‌گیری کرد و تحفة الاثنی عشریه را در رد آن نوشت. انگلیسی‌ها از این کتاب بهره‌‌ها بردند. این اثر با هدف تفرقه‌افکنی به طرق مختلف چاپ و تکثیر شد. دهلوی تألیفات متعددی نیز دارد. مرقد او در بیرون شهر دهلی است.