اکسون موبیل، شرکت
اِکْسون موبیل، شرکت (Exxon Mobil Corporation)
بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان. این شرکت از ادغام دو شرکت بزرگ صنعتی اکسون و موبیل به‌وجود آمد. اکسون موبیل، در اکتشاف و تصفیۀ نفت و گاز طبیعی، تولید فرآورده‌های نفتی و فروش نفت و گاز فعال است و پمپ بنزین‌هایی را در سراسر جهان اداره می‌کند. این شرکت، در صنایع شیمیایی و معدنی نیز فعالیت دارد. دفاتر مرکزی آن در اروینگ[۱]، ایالت تکزاس، است. پیشینۀ دو شرکت اکسون و موبیل، به شرکت استاندارد اویل[۲] باز می‌گردد که در ۱۸۷۰ جان دی راکفلر[۳]، صاحب صنعت امریکایی، آن را تأسیس کرد و تا اوایل قرن ۲۰ بر صنعت سوخت نظارت داشت. شرکت اکسون، از یکی از شرکت‌های جدا شده از استاندارد اویل با نام جرزی استاندارد[۴] به وجود آمد. جرزی استاندارد، از اوایل دهۀ ۱۹۲۰ با نام اسو[۵] (کوتاه شدۀ حروف اول استاندارد اویل) فعالیت داشت. در‌پی شکایات حقوقی چند شرکت نفتی مبنی بر استفادۀ جرزی استاندارد از نام اسو، این شرکت در ۱۹۷۲ در ایالات متحده به اکسون تغییر نام داد، اما نام اسو را در بسیاری کشورها حفظ کرد. دفاتر مرکزی اکسان در ۱۹۹۰ از نیویورک به اروینگ، در تکزاس، منتقل شد. در اواسط دهۀ ۱۹۹۰، منافع شرکت در نتیجۀ تثبیت قیمت‌های بین‌المللی نفتی و کاهش هزینه‌های عملیاتی به بالاترین سطح تا آن زمان رسید. شرکت موبیل، از شرکت سوکونی[۶]، یکی از شرکت‌های مرتبط با استاندارد اویل، در نیویورک به وجود آمد. شرکت سوکونی در ۱۹۵۵، به شرکت سوکونی موبیل اویل[۷] و در ۱۹۶۶، به شرکت سهامی موبیل اویل[۸] تغییر نام داد. در‌پی جنگ ۱۹۷۳ اعراب ـ اسرائیل و تحریم نفتی کشورهای غربی از سوی کشورهای عربی عضو سازمان کشورهای صادرکنندۀ نفت[۹] (اوپک)، قیمت نفت چهار برابر شد. در نتیجه، فروش شرکت موبیل در فاصلۀ ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۷، تقریباً سه برابر شد و هشت سال بعد با خرید شرکت سوپریوراویل[۱۰] ذخایر نفتی موبیل گسترش یافت. با سقوط قیمت‌های نفتی در دهۀ ۱۹۸۰، موبیل ناچار مقداری از دارایی خود را فروخت و از تعداد کارگرانش کاست. در اواسط دهۀ ۱۹۹۰، این شرکت موفق شد بزرگ‌ترین منبع گاز طبیعی در سواحل نزدیک به قطر[۱۱] را کشف کند و فعالیت‌های مشترکی را با شرکت‌های دیگر برای توسعۀ منابع نفتی در مالزی، قزاقستان[۱۲] و ویتنام آغاز کرد. اکسون در دسامبر ۱۹۸۸ برنامۀ خود را برای خرید موبیل و تشکیل شرکت سهامی اکسون موبیل اعلام کرد. این ادغام در نوامبر ۱۹۹۹ در معاهده‌ای ۸۱میلیارد دلاری تحقق یافت، که بزرگ‌ترین ادغام صنعتی تاریخ ایالات متحد بود.