جعفری، شعبان (تهران ۱۳۰۰ـ امریکا ۱۳۸۵ش)

(معروف به شعبان بی‌مخ) زورخانه‌دار و ماجراجوی سیاسی. تحصیلات ناقص و ناتمام دبیرستانی داشت. به‌سبب بی‌انضباطی و سرکشی در مدرسه به او لقب «بی‌مخ» داده بودند، که در تاریخ معاصر ایران به همین لقب خوانده می‌شود. در اواخر ۱۳۲۶ش با عربده‌کشی در تماشاخانۀ فردوسی شناخته شد. مردی تنومند و در ورزش‌های باستانی ماهر بود. نخست از پیروان آیت‌الله کاشانی و از مدافعان نهضت ملی به‌شمار می‌رفت. در وقایع ۳۰ تیر ۱۳۳۱ نوچه‌های خود را به طرفداری از دکتر مصدق و علیه قوام‌السلطنه به خیابان‌ها آورد. اما در نهم اسفند همان سال در حمایت از شاه، که قصد خروج از کشور داشت، به‌اتفاق چند تن از سردسته‌های جوانان جنوب شهر، ازجمله طیب حاج رضایی، حسین رمضان یخی و امیر موبور با دکتر مصدق به مخالفت برخاست. در وقایع ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به دفاتر و روزنامه‌های حزب توده و حامیان دکتر مصدق حمله‌ور شد. بعد از سقوط مصدق، طرف توجه و عنایت شاه و دربار قرار گرفت و زورخانۀ بزرگی به‌نام باشگاه ورزشی جعفری در شمال پارک‌شهر تهران تأسیس کرد. از ماجراهای منسوب به او مجروح‌کردن دکتر فاطمی، وزیر خارجۀ مصدق، بود که در خاطراتش آن را انکار کرده است. با سقوط سلطنت پهلوی، به امریکا رفت و تا هنگام مرگ وفاداری خود را به سلطنت پهلوی حفظ کرد. خاطرات شعبان جعفری به تقریر وی و تحریر هما سرشار به زبان فارسی در امریکا چاپ و منتشر شده است. او در اواخر عمر با فقر دست به گریبان بود.