ابن ماجد، شهاب الدین احمد (قرن ۹ق)
ابن ماجِد، شهاب‌الدین احمد (قرن ۹ق)
| شهاب الدین احمد بن ماجد | |
|---|---|
| ملیت | عرب |
| نام‌های دیگر | شهاب‌الدین احمد بن ماجد السعدی النجدی، شیخ ماجد و ابن ابی الرکائب |
| شغل و تخصص اصلی | دریانورد |
| لقب | اسدالبحار (شیر دریاها) |
| دوره | قرن ۹ق |
| آثار | کتاب الفواید فی اصول علم البحار (۸۹۵ق)؛ حاویة الاختصار فی اصول علم البحار (۸۶۶ق)؛ المُعرّبة (۸۹۰ق)؛ ارجوزة بر العرب فی خلیج فارس؛ القصیدة المکیة؛ ارجوزه‌های السبعّة، المعالقیة و التائیة |
| گروه مقاله | حمل و نقل |
(نام کامل: شهاب الدنیا و الدین احمد بن ماجد بن محمد بن عمرو بن فضل بن دویک بن یوسف بن حسن بن حسین بن ابی معلق السعدی بن ابی الرکائب النجدی، ملقب به اسدالبحار (شیر دریاها)، در نوشته‌ها او را شهاب‌الدین احمد بن ماجد السعدی النجدی، شیخ ماجد و ابن ابی الرکائب نیز نامیده‌اند) دریانورد عرب. در نجد عربستان به دنیا آمد و حرفۀ پدر و جدش را به ارث برد. اطلاعات و تجارب او دربارۀ دریای سرخ و اقیانوس هند از همۀ دریانوردان مسلمان قرون میانه بیشتر بود. ابن ماجد تقریباً همۀ راه‌های دریایی از دریای سرخ به شرق افریقا و از آن‌جا تا چین را می‌شناخت و گاه خود را با غرور شیر ژیان دریا لقب می‌داد. وی با آثار بسیاری از جغرافی‌دانان، اخترشناسان و دریانوردان مسلمان و یونانی آشنایی داشت و تألیفات فراوانی در زمینۀ نجوم و دریانوردی به نثر و نظم (اُرجوزه) پدید آورد که از آن میان ۲۵ اثر باقی مانده است. ازجمله آثار اوست: کتاب الفواید فی اصول علم البحار (۸۹۵ق) که دربردارندۀ مجموعه‌ای از علوم دریایی قرن‌های میانه و اثری ارزشمند برای دریانوردان بوده است. این کتاب روشن می‌کند که وی مخترع قطب‌نما نبوده، بلکه اصلاحاتی در قطب‌نما ایجاد کرده است؛ حاویة الاختصار فی اصول علم البحار (۸۶۶ق)؛ المُعرّبة (۸۹۰ق)؛ ارجوزة بر العرب فی خلیج فارس؛ القصیدة المکیة؛ ارجوزه‌های السبعّة، المعالقیة و التائیة که با ترجمۀ روسی و تعلیقات شوموفسکی با عنوان ثلاث راهما نجات‌المجهولة لاحمد بن ماجد چاپ شده است (مسکو، لنینگراد، ۱۹۵۷).