الشواهد الربوبیه
الشَّواهِدُ الرُبوبیِّه
کتابی به عربی، در فلسفه و کلام، تألیف ملاصدرا. از این نویسنده دو اثر بدین نام برجای مانده است: ۱. اثری مبسوط که عنوان کامل آن الشواهد الربوبیة فی المناهج‌‌السلوکیه است. این اثر، که پس از اسفار، به‌واسطۀ جامعیت مباحث آن، در زمرۀ مهمترین آثار ملاصدرا است، به پنج مشهد و هر مشهد بر چند شاهد و هر شاهد بر چند اشراق تقسیم شده است: مشهد اول در امور عامه؛ مشهد دوم در الهیات به‌معنی اخص؛ مشهد سوم در معاد؛ مشهد چهارم در حشر جسمانی؛ مشهد پنجم در نبوات و ولایات. آنچه از این کتاب در دست است تا اشراق نهم از شاهد دوم از مشهد پنجم است. ملاصدرا در این اثر کوشیده تا میان فلسفه‌های اشراق و مشاء ارتباط و دوستی برقرار کند و به آرای کسانی چون محی‌الدین عربی، صدرالدین قونوی، جلال‌الدین رومی و شیخ اشراق نیز پرداخته است. این اثر پیش از نگارش شرح منظومۀ سبزواری، همواره به‌عنوان مدخل اسفار و فهم مباحث مطرح‌نشده در آن، چون نبوات، مورد توجه بوده و بر آن حواشی و تعلیقاتی گوناگون نوشته‌اند، از جمله حاشیۀ مبسوط سبزواری، تعلیقۀ محمدرضا قمشه‌ای و تعلیقۀ مدرس زنوزی. دو ترجمۀ دقیق قدیمی و چاپ‌نشده از آن به قلم شیخ ابوالقاسم یزدی و ملا احمد اردکانی موجود است. ترجمۀ امروزین آن به قلم جواد مصلح است (تهران، ۱۳۶۶ش). تصحیح انتقادی این کتاب به‌همراه حواشی سبزواری، به‌دست جلال‌الدین آشتیانی انجام شده است (مشهد، ۱۳۴۶ش)؛ ۲. اثری مختصر مشتمل بر خلاصۀ آرای ملاصدرا که دربردارندۀ ۱۸۶ موضوع است. این اثر کوچک یکی از مهمترین آثار ملاصدرا است، زیرا از سویی خود او به تدوین آرایَش همت گمارده و از سوی دیگر پاره‌ای از این آرا در کتاب‌های دیگر او به‌طور مبسوط بحث نشده، یا به اجمال گزارده شده است. این رساله را نخستین‌بار حامد ناجی اصفهانی شناسایی و تصحیح کرد و در مجموعۀ رسائل فلسفی صدرالمتألهین به‌چاپ رساند (تهران، ۱۳۷۵ش).