خالصی زاده ، شیخ محمد (۱۲۷۰ش ـ۱۳۴۲ش)
خالصی‌زاده، شیخ محمّد (۱۲۷۰ش ـ۱۳۴۲ش)
عالم شیعی مبارز و نواندیش. علاوه بر تحصیلات دینی، علوم جدید را نیز فراگرفت و به زبان‌های فرانسوی، ترکی و فارسی تسلط یافت. در حوادث سیاسی عراق، به پیروی از رهبران زمان خویش، شرکت فعال کرد و به همین سبب نیز به ایران تبعید شد (۱۳۰۱ش). حضور او در ایران مصادف با انتقال قدرت از احمدشاه قاجار به رضاشاه پهلوی بود و خالصی‌زاده به همراهی مدرّس در مقابل اعمال رضاخان موضع گرفت. وی سال‌ها در تویسرکان و کاشان و یزد تبعید بود و با صراحت و قاطعیت مسئولان حکومتی را مورد انتقادهای شدید قرار می‌داد. در آبان ۱۳۲۸ش مجدداً به عراق تبعید شد و مبارزه‌اش را با نفوذ انگلیس و شوروی و عمال آن‌ها در کشورهای اسلامی، به‌خصوص در عراق، دنبال کرد و دشمنی شدید آن دو دولت را برانگیخت. وی افکار نواندیشانه داشت و می‌کوشید تا میان سنّت و تجدّد راه نوینی پیدا کند و گاهی حملات تندی به برداشت‌های رسمی مذهبی می‌‌کرد و به همین علت نیز مورد نقد و انتقاد شماری از علما بود. وی برای وحدت اسلامی، تطبیق احکام اسلامی با دانش‌های جدید، و نشان‌دادن بعد اجتماعی‌ـ سیاسی اسلام اهمیت ویژه قائل بود. از او حدود ۱۰۰ تألیف باقی‌مانده است که از آن جمله است: خرافات شیخیه (۱۳۶۷ق)؛ فلسفۀ قیام مقدس حسینی؛ احیاء الشریعه فی مذهب‌الشیعه ( آیین جاویدان) ۱۳۳۶ش؛ الجمعه ( ارمغان الهی) ۱۳۶۹ق؛ المعارف‌المحمدیة هدی و شفا (در تفسیر قرآن) ۱۳۲۳ش؛ رساله‌ای دربارۀ حجاب.