طرایق الحقایق

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

طَرائِقُ‌الحقائِق

کتابی به فارسی از محمد معصوم‌ شیرازی‌ ملقب‌ به‌ «معصوم‌ علیشاه‌» و «نایب‌الصّدر» (۱۲۷۰ـ۱۳۴۴ق) در مبانی‌ تصوف‌ و شرح‌ احوال‌ و اقوال‌ مشایخ‌ صوفیّه‌ و سلسله‌های‌ طریقت و اخبار و اطلاعات تاریخی و جغرافیایی. تألیف‌ کتاب‌ در ۱۳۱۸ق به‌ پایان‌ رسیده‌ و مشتمل‌ بر یک‌ مقدمه‌، شش‌ فصل‌ و یک‌ خاتمه‌ بوده‌ و در ۳‌ جلد تدوین‌ شده‌ است‌. جلد اول‌ شامل‌ سه‌ اصل‌، در بیان‌ انواع‌ علم‌ و تحقیق‌ در مبادی‌ و اصول‌ تصوف‌ و دفاع‌ از آن‌ها؛ جلد دوم‌ مشتمل‌ است‌ بر شش‌ فصل‌، در بیان‌ مشاهیر صوفیه‌ اعم‌ از شیعه‌ و سنی‌ و شرح‌ احوال‌ پیران‌ و بزرگان‌ هر سلسله‌ به‌ترتیب‌ حروف‌ تهجّی‌ که‌ از سلمان‌ فارسی‌ آغاز و به‌ شیخ‌ عبدالله‌ یافعی‌ ختم‌ می‌گردد؛ جلد سوم‌ به‌ تتمۀ‌ فصل‌ ششم‌ و خاتمۀ‌ کتاب‌، در بیان‌ احوال‌ معاصران‌ مؤلف‌ و خود مؤلف‌، پرداخته‌ است‌. کتاب‌ مقدمه‌ای‌ دارد به‌ قلم‌ میرزا محمدحسین‌ فروغی‌ اصفهانی‌. معصومعلی شاه در این کتاب به دفاع از تصوف و نقد ایرادهای وارد بر آن می‌پردازد و گاه در این زمینه افراط می‌کند. حجم اطلاعات مندرج در این کتاب و نیز ارجاعات مکرر او به مصادر علوم گونه‌گون که نشان از توان علمی بسیار بالای او دارد، شگفت‌آور است. نثر کتاب، عربی زده و عربی‌گراست. این کتاب در سال‌های ۱۳۱۷ـ۱۳۱۹ق در زمان‌ حیات‌ مؤلف‌ در تهران‌ چاپ‌ سنگی‌ شده‌ است‌. همچنین‌ محمدجعفر محجوب‌ از ۱۳۳۹ تا ۱۳۴۵ش‌ این‌ کتاب‌ را در تهران‌ تجدید چاپ‌ نمود.