بیهقی، ظهیرالدین علی بن زید (ح ۴۹۳ـ۵۶۵ق)
بِیهَقی، ظهیرالدین علی بن زید (ح ۴۹۳ـ۵۶۵ق)
(معروف به: «ابن فُنْدُق») تاریخ‌نگار، ادیب، شاعر، فقیه، متکلم و منجم ایرانی. در خاندانی اهل علم و سیاست به‌دنیا آمد. در شهرهای ری و خراسان بزرگ تحصیل علوم مختلف کرد و در بسیاری از آن‌ها شهره شد. در ۵۲۶ق، قاضی بیهق گردید و از ۵۳۷ تا ۵۴۹ق، در مساجد نیشابور مجالس درس و خطابه داشت. او علاوه بر زبان فارسی به عربی و سریانی تسلط کامل داشت. آگاهی دقیقی از مذهب او در دست نیست. در ۵۰۷ق، همراه پدرش با عمر خیام ملاقات کرد. در سال‌های اخیر بنایی یادبود بر مزار او در شِشْتَمَد ساخته‌اند، که در فهرست میراث فرهنگی ثبت شده است. بیهقی در یکی از آثارش با نام مشارب‌‌التجارب به حدود ۷۰ اثر از خود اشاره کرده، که یاقوت حموی آن‌ها را به‌‌اضافۀ نام دو کتاب دیگر که پس از مشارب تألیف شده، در معجم‌الادبای خویش آورده که برخی از آن‌ها به‌‌چاپ رسیده است. نثر عربی بیهقی فنی و آمیخته به انواع صنایع ادبی است. از مشهورترین آثار او می‌توان به تاریخ بیهق (به فارسی) و تَتِمة صِوانُ‌الْحِکمه (به عربی) اشاره کرد.