جبرتی، عبدالرحمان (۱۷۵۳ـ۱۸۲۵)

جَبَرتی، عبدالرحمان (۱۷۵۳ـ۱۸۲۵)

عبدالرحمان جبرتی
زادروز	۱۷۵۳م
درگذشت	۱۸۲۵م
ملیت	مصری
شغل و تخصص اصلی	مورخ
شغل و تخصص های دیگر	زندگی نامه نویس، پزشک و ریاضی دان
آثار	تاریخ دوره فرانسه در مصر؛ شگفتی های آثار در احوال و اخبار؛ شگفتی ها
گروه مقاله	تاریخ جهان

مورخ، زندگی‌نامه‌نویس، پزشک و ریاضیدان مصری. دل‌بستۀ تاریخ مصر بود و سه کتاب در این باب نوشت. تاریخ دورۀ فرانسه در مصر، شرح هفت ماه اول اشغال مصر به‌دست فرانسه است که به تأثیر از رویدادهای آن دوره نوشته شده است؛ مظهر تقدیس در زوال دولت فرانسه که شامل وقایع اشغال مصر از ژوئن ۱۷۹۸ تا دسامبر ۱۸۰۱ است؛ شگفتی‌های آثار در احوال و اخبار، که تاریخی جامع در سه جلد است، شامل حوادث تاریخی مصر از ۱۶۸۸ تا ۱۸۰۶ و تفصیل رخدادها پس از بیرون‌راندن فرانسه از مصر است؛ جلد چهارم، که بعداً منتشر شد، سال‌های ۱۸۰۷ تا ۱۸۲۱ را دربر‌می‌گیرد. جبرتی، که نخستین منادی نوزایی (رنسانس) مصر تلقی می‌شود، با صوفی‌گری و خرافات مخالف بود، امّا فرانسویان را نیز به ماده‌گرایی و انکار معاد و نبوت متهم می‌کرد؛ از همین رو، می‌توان او را اولین عربِ آگاه از روح انقلاب فرانسه و شعارهای آن دانست، اگرچه این شعارها را براساس شعائر اسلامی نفی می‌کرد. پس از اخراج از فرانسه و بازگشت به عثمانی، در شگفتی‌ها، علم، اخلاق و دستاوردهای فنی اروپا را ستود. سربازان عثمانی را به‌علت عدم رعایت حرمت جان آدمی نکوهید و آنان را با فرانسویان مقایسه کرد که سلیمان حلبی، قاتل کلبر را عادلانه محاکمه کردند.