جوینی، عطاملک (۶۲۳ـ۶۸۱ق)
جُوِینی، عَطامَلِک (۶۲۳ـ۶۸۱ق)
| عطاملک جوینی | |
|---|---|
| زادروز |
۶۲۳ق |
| درگذشت | ۶۸۱ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | مورخ |
| شغل و تخصص های دیگر | دولتمرد |
| آثار | تاریخ جهانگشا؛ تسلیه الاخوان |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| خویشاوندان سرشناس | شمس الدین جوینی (برادر) |
برادر شمس‌الدین جوینی. از عالمان و مورخان ایرانی و اسلامی. عطاملک در یکی از خاندان‌های بسیار مشهور قدیم ایرانی، که به‌واسطۀ اشتغال دائمی در منصب صاحب دیوانی به همین لقب مشهورند، رشد یافت و از همین رو، در سنین جوانی به کار تحریر و دیوان اشتغال ورزید و در خدمت امیر ارغون آقا، حکمران خراسان، درآمد و در سفرها، همراه او بود. از ۶۵۴ق که هولاکو به خراسان آمد بدو پیوست و هنگام تسخیر قلعه‌های اسماعیلیه و هنگام فتح بغداد به‌دست هولاکو همراه او بود و سرانجام در ۶۵۷ق از طرف وی به حکومت عراق عرب و خوزستان رسید. همچنین در تمام مدت سلطنت اباقاخان (حک: ۶۶۳ـ۶۸۰ق) در این منصب و حکومت تمامی عراق عرب باقی ماند. او در مدت حکومت بیست و چهار ساله‌اش بر بغداد به عمارت و آبادانی عراق همت گماشت و دریافت بسیاری از مالیات‌ها را از افراد کم‌درآمد لغو کرد و در آب‌رسانی به نواحی مختلف اقدامات بسیاری انجام داد. اگرچه مرتبۀ بلند عطاملک در نزد سلاطین ایلخانی حسادت درباریان را برانگیخت و چندین‌بار نیز دست به سعایت زدند، بیشتر اوقات اقداماتشان بی‌ثمر ماند. سرانجام چون در ۶۸۱ق، ارغون، پسر اباقا، که با احمد تکودار بر سر تصاحب سلطنت به نزاع پرداخته بود، به بغداد رسید، به اتهام تعلق ایشان به احمد تکودار به کشتار خاندان عطاملک پرداخت و چون این اخبار به عطاملک، که در ارّان به‌سر می‌برد، رسید، ظاهراً سکته کرد و درگذشت. جنازه‌اش را به تبریز بردند و در آرامگاه چرنداب دفن کردند. از عطاملک چند اثر برجای مانده که مهم‌ترین آن‌ها تاریخ جهانگشا است. تسلیة‌الاخوان از دیگر آثار اوست.