تجویدی، علی (تهران ۱۲۹۸ـ۱۳۸۴ش)

علی تجویدی;
زادروز	تهران ۱۲۹۸ش;
درگذشت	۱۳۸۴ش
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	نوازنده ویولن و سه تار
شغل و تخصص های دیگر	مولف موسیقی، مدرس موسیقی، آهنگ ساز
سبک	موسیقی سنتی
آثار	مرا عاشقی شیدا، به یاد صبا؛ آتش کارون، آشفته‌حالی، کودکی، اثری در چهارگاه، آموزش موسیقی ایرانی (۳ جلد)
گروه مقاله	موسیقی
خویشاوندان سرشناس	هادی خان تجویدی (پدر)

نوازندۀ ویولن و سه‌تار، مؤلف، مدرس، و آهنگ‌ساز ایرانی. فرزند هادی‌خان تجویدی، نقاش معروف رضاشاه، بود. موسیقی را با نواختن نی‌لبک به‌صورت خودآموز شروع کرد و مدتی کوتاه نزد ظهیرالدینی، ابراهیم سپهری و حسین یاحقی، به آموختن فلوت و ویولن پرداخت. استاد اصلی او ابوالحسن صبا بود که تجویدی نزد او دورۀ ردیف مجلسی را گذراند و به توصیۀ صبا از محضر حاج آقا محمد ایرانی مجرد، و هنرمندان دیگری که در منزل او گردهم می‌آمدند، استفاده کرد. در ۱۳۲۸ از صبا اجازۀ تک‌نوازی در رادیو تهران را گرفت و از ۱۳۳۴ همراه او و مرتضی محجوبی، نوازندۀ پیانو، از اعضای ثابت ارکستر و برنامۀ گل‌ها شد. در همین حال، یک دورۀ کامل ضربی‌ها و تصنیف‌های قدیم را نزد حاج‌آقا محمد ایرانی آموخت و در کنار نوازندگی ویولن، نزد صبا و احمد عبادی با نواختن سه‌تار نیز آشنا شد. از ۱۳۳۰ تا حدود ۱۳۸۰، که بیمار شد، در منزل خود و مناطق مختلف تهران تدریس می‌کرد و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. تجویدی طی سال‌های ۱۳۳۳ـ۱۳۵۸ در رادیو تهران، تک‌نواز ویولن، آهنگ‌ساز، رهبر ارکستر خود، و عضو شوراهای تخصصی موسیقی بود؛ گاه نیز به دعوت مراکز مختلف ازجمله هنرستان موسیقی ملی (دورۀ شبانه)، هنرکدۀ موسیقی ملی، و دانشگاه تهران، برای دانشجویان تدریس می‌کرد. شهرت تجویدی بیشتر به‌سبب ساختن قطعاتی در قالب آهنگ‌ترانه و شیوۀ آهنگ‌سازی او ملهم از رکن‌الدین مختاری، نوازندۀ ویولن و آهنگ‌ساز نوگرای بعد از مشروطیت، و به‌ویژه مرتضی محجوبی و حسین یاحقی است؛ و با ملودی‌های ساخته و پرداخته شده، متکی به ردیف استادانش، صبا و یاحقی، شناخته می‌شود. تجویدی، مدتی نیز نزد هوشنگ استوار، آهنگ‌ساز و استاد عالی هنرستان موسیقی، به فراگیری هارمونی و کنترپوان پرداخت؛ و از معدود آهنگ‌سازانی بود که قطعاتش را خود برای ارکستر بزرگ تنظیم می‌کرد و می‌نوشت. تکنیک ویولن‌نوازی او گلچین شخصی از تکنیک صبا و حالات کمانچه‌نوازی است و در سه‌تارنوازی نیز تحت تأثیر شیوۀ مضراب زدن احمد عبادی، و متمایل به استفاده از ویبراسیون‌های ویولن (ارتعاش دادن به صدا) روی سه‌تار است. از آثار بی‌کلام اوست: رقص پروانه، یاد استاد؛ شامل تک‌‌نوازی ویولن و سه‌تار، چندین پیش‌درآمد و رِنگ. برخی از آثار باکلام او نیز عبارت‌اند از مرا عاشقی شیدا، به یاد صبا؛ آتش کارون، آشفته‌حالی، کودکی؛ دیدی که رسوا شد دلم، سنگ خارا؛ آزاده و صبرم عطاکن؛ و چرخ گردون. از آثار قلمی اوست: اثری در چهارگاه، آموزش موسیقی ایرانی (۳ جلد) و چند مقاله.