بنان، غلامحسین (انگرود ۱۲۹۰ـ تهران ۱۳۶۴ش)
| غلامحسین بنان | |
|---|---|
| زادروز |
انگرود ۱۲۹۰ش |
| درگذشت | تهران ۱۳۶۴ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | خواننده |
| آثار | آهنگ ترانه و برنامه آوازی؛ حدود ۳۶۰ برنامه رادیویی؛ ۲۵ صفحه گرامافون |
| گروه مقاله | موسیقی |
بَنان، غلامحسین (انگرود ۱۲۹۰ـ تهران ۱۳۶۴ش)
خوانندۀ ایرانی. در خانواده‌ای به‌دنیا آمد که موسیقی را در بافت اشرافی فرهنگ خود پذیرفته بودند. آواز را از نوجوانی نزد میرزا طاهر ضیاء‌الذاکرین و ناصر سیف آموخت و صفحات آواز ادیبِ خوانساری را الگوی کار خود قرار داد. بعد از پایان تحصیلات متوسطه و گذراندن خدمات اداری و احراز سمت منشی مخصوص وزیر خواروبار، سید مهدی فرّخ معتصم‌السلطنه، به‌دعوت علینقی وزیری و عبدالعلی وزیری به انجمن موسیقی ملی آمد و زیرنظر روح‌الله خالقی، مؤسس انجمن و رهبر ارکستر آن، آثاری را اجرا کرد. بنان در همان سال‌های دهۀ ۱۳۲۰ش، به رادیو تهران نیز راه یافت که صفحاتی با صدای او، ویولُن حسینقلی طاطایی و ارکستر جواد معروفی ضبط شد. با دَه سال فعالیت و ضبط بیش از ۳۰۰ برنامۀ رادیویی درخشان، به‌شهرت رسید. از ۱۳۳۴ که ارکستر و برنامۀ گل‌ها، به همت داوود پیرنیا و با تلاش توان‌فرسای ابوالحسن صبا به‌راه افتاد، بنان خوانندۀ ثابت آن برنامه بود و با مجهزترین ارکسترهای رادیو، در کنار گروهی از نخبگان موسیقی رسمی کشور، اعم از آهنگ‌ساز، تنظیم‌کننده، تک‌نواز، و ترانه‌سرا، آثاری را در قالب آهنگ‌ترانه و برنامۀ آوازی اجرا کرد. تنها خواننده‌ای بود که قادر بود هم‌زمان آثار مکتب نوگرای علینقی وزیری و روح‌الله خالقی را با احاطه بر پیچیدگی‌های نهفته در آن‌ها، اجرا کند و از عهدۀ خواندن آثاری که ادامۀ سنّت موسیقی زمان گذشته بود نیز برآید. بعد از حادثۀ تصادف در جادۀ کرج (آذر ۱۳۳۶) که به نابینایی یک چشم او منجر شد، موسیقی را جدی‌تر دنبال کرد و از ادارۀ غلّه به سازمان تازه تأسیس رادیو تهران رفت. در ۱۳۴۵ در اعتراض به فضای غالب بر موسیقی کشور، رسماً از خواندن کناره‌گیری کرد و تا پایان عمر فقط به راهنمایی هنرجویان آواز می‌پرداخت. موسیقی‌شناسان معاصر، نظیر روح‌الله خالقی و حسینعلی ملاح، او را از لحاظ صوت، به‌‌ویژه در بم‌خوانی، اِشراف به معانی نهفته در اشعار، درک ممتاز از شخصیت نغمه‌های ایرانی و حُسن تلفیق کلام و موسیقی، از بهترین خوانندگان موسیقی عصر خود شناخته‌اند. حسینعلی ملّاح، کیفیت صدا و طرز خواندن او را دارای شخصیتی «اَشرافی» معرفی می‌کند و این صفت محسوس در صدای او و پیانوی مرتضی محجوبی، سازی که آوازش را همراهی می‌کرد، از مختصاتی در شیوۀ اجرای مجلسی، جمله‌بندی‌های سنجیده، تربیت ادبی و برخورد زیباشناختی او با کلام و موسیقی ناشی می‌شود. به‌نظر می‌رسد از لحاظ سبک اجرا و تعلق به مکتبی خاص، در نهایت پیرو ادیب خوانساری بود. در حدود ۳۶۰ برنامۀ رادیویی، ده‌ها ساعت برنامۀ خصوصی، و حدود ۲۵ صفحۀ گرامافون از صدای او ضبط شده است، و برگزیده‌ای از آن‌ها در سال‌های ۱۳۷۵ـ ۱۳۸۲ با عنوان شاخۀ گل، به انتخاب و با شرح و تفسیرهای سید علیرضا میرعلی‌نقی انتشار یافته است.