رایل، مارتین (۱۹۱۸ـ۱۹۸۴)
رایْل، مارْتیْن (۱۹۱۸ـ۱۹۸۴)(Ryle, Martin)
| مارتین رایل Martin Ryle | |
|---|---|
| زادروز |
۱۹۱۸م |
| درگذشت | ۱۹۸۴م |
| ملیت | انگلیسی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در دانشگاه آکسفورد |
| شغل و تخصص اصلی | رادیواخترشناس |
| لقب | سر |
| گروه مقاله | اخترشناسی |
| جوایز و افتخارات | برنده جایزه نوبل فیزیک (۱۹۷۴) |
رادیواخترشناس انگلیسی. در رصدخانۀ اخترشناسی رادیویی مولاردِ[۱] کیمبریج فنّ نقشه‌برداری آسمانی را، با استفاده از ترکیب دهانه‌ها[۲]، ابداع کرد. در این روش از ترکیب آنتن‌های بشقابی کوچک‌تر ویژگی‌های یک بشقاب بزرگ بهدست می‌‌آید. فعالیت او در زمینۀ توزیع منابع رادیویی عالم نظریۀ مهبانگ[۳] را تأیید کرد. در ۱۹۷۴، با همکارش، آنتونی هیویش[۴]، رادیواخترشناس انگلیسی، به‌سبب فعالیت در زمینۀ گسترش اخترشناسی رادیویی[۵]، بهویژه فنّ تلفیق دهانه‌ها و کشف تپ‌اخترها[۶] یا ستاره‌هایی نوترونی[۷] که به سرعت می‌چرخند و تپ‌های انرژی گسیل می‌کنند، برندۀ جایزۀ نوبل فیزیک شد. در ۱۹۶۶، به دریافت لقب سِر نایل شد. در برایتون[۸] ساسکس[۹] زاده شد و در دانشگاه آکسفورد درس خواند. در ۱۹۳۹ فارغ‌التحصیل شد. طی جنگ جهانی دوم در زمینۀ رادار مشغول به کار و تحقیق شد. پس از جنگ، به آزمایشگاه کاوندیش[۱۰] در کیمبریج پیوست و در ۱۹۵۷، در مقام نخستین سرپرست رصدخانۀ اخترشناسی رادیویی مولارد در کیمبریج منصوب شد. در ۱۹۵۹، نخستین استاد اخترشناسی رادیویی کیمبریج شد و بخش عمده‌ای از کارهای گسترش تلسکوپ‌های رادیویی را در این دانشگاه برعهده گرفت. او بهویژه به منابع رادیویی منفرد و مضمون کیهان‌شناختی آن‌ها علاقه‌مند بود. در ۱۹۵۲، به عضویت انجمن سلطنتی[۱۱] درآمد و از ۱۹۷۲ تا ۱۹۸۲، اخترشناس سلطنتی[۱۲] بود. این مقام افتخاری به اخترشناسان برجستۀ بریتانیایی اعطا می‌‌شود. ساخت تلسکوپ‌های رادیویی بزرگ‌تر در جایگاه‌های کیمبریج به تدوین فهرست‌های مساحی[۱۳] کیمبریج انجامید که از C۱ تا C۵ شماره‌گذاری شده‌اند و نقشه‌های بسیار بهتری از منابع رادیویی آسمان نیمکرۀ شمالی بهدست می‌دهند. همۀ رادیواخترشناسان از نقشۀ C۳، که در ۱۹۵۹ به‌چاپ رسید، به‌منزلۀ مرجع استفاده می‌کنند. نقشۀ C۴ شامل فهرست ۵هزار منبع رادیویی است. نخستین تلسکوپ ترکیبی بزرگ[۱۴] در ۱۹۶۳ ساخته شد. در این تلسکوپ، آنتنی ثابت از نواری از آسمان نقشه‌برداری می‌کند و برای این منظور فقط از چرخشِ زمین استفاده می‌کند، آنتنی دیگر از نوارهای پی‌‌درپی هم‌مرکز خارج از نوار اصلی نقشه‌برداری می‌کند. در ۱۹۷۲، تلسکوپ رایل با هشت بشقاب به پهنای ۱۲.۸متر، در خطی به طول پنج کیلومتر، در مولارد گشایش یافت. نقشه‌برداری از چشمه‌های برون کهکشانی[۱۵] و بررسی اَبَرنواختران[۱۶] و ستاره‌های تازه متولدشده[۱۷] ازجمله برنامه‌هایی است که در آن‌ها از تلسکوپ رایل استفاده می‌کنند. این تلسکوپ تصویری با وضوح تصویر بهترین تلسکوپ نوری مستقر در زمین ارائه می‌دهد.