قوام الملک، مجموعه بنا
| قَوام‌الملک، مجموعه بنا | |
|---|---|
| نام | قَوام‌الملک، مجموعه بنا |
| موقعیت | خیابان لطفعلی‌خان زند در محلۀ بالاکفت شیراز |
| زمان ساخت | دورۀ ناصرالدین‌شاه قاجار |
قَوام‌الملک، مجموعه بنا
در خیابان لطفعلی‌خان زند در محلۀ بالاکفت شیراز از دورۀ ناصری. از دیوان‌خانه یا بیرونی محمدرضاخان قوام‌الملک حاکم فارس معروف به نارنجستان، اندرونی او معروف به خانۀ زینت‌الملک و حسینیۀ قوام تشکیل شده است. آب‌انبار قوام با احداث خیابان لطفعلی‌خان زند از میان رفته است. کاشی‌کاری‌ها، آینه‌کاری‌ها، گچ‌بری‌ها، منبت‌کاری‌ها، چوب‌کاری‌ها و نقاشی‌های سقف تالار بنا آن را به یکی از دیدنی‌های مهم شیراز بدل کرده است. سردر ورودی بنا با کاشی‌های منقش به تصویر خدمتگزاران عصر زندیان که چیزی را تعارف می‌کنند، ازاره‌های مرمر تالار آینۀ آن با حکاکی تصویر سربازان، مشبک‌ها و ترنج‌ها و مرمر بخاری دیواری شاه‌نشین تالار با تصویر او در یک آینه بزرگ تزیین شده است. در گچ‌بری یکی از اتاق‌های شمالی بنا تاریخ ۱۲۹۵ق و در آینه‌کاری پیشانی بخاری تالار تاریخ ۱۳۰۲ق به‌چشم می‌خورد. باغ نارنجستان که به‌سبب وفور درختان نارنج به این نام مشهور شده از یک محوطۀ مستطیل‌شکل با دو استخر کاشی آبی‌رنگ فواره‌دار در دو طرف، چند باغچه، چند پیاده‌رو در طرفین آن یک آب‌نما و اتاق‌هایی در چهار طرف تشکیل شده است. نارنجستان قوام در دورۀ محمدرضا شاه به‌وسیلۀ ابراهیم قوام نوۀ قوام‌الملک به دانشگاه شیراز اهدا شد و دانشگاه آن را به مؤسسۀ پژوهش آسیایی تبدیل کرد. این مؤسسه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به کتابخانۀ علامه طباطبایی تبدیل شد. در فاصلۀ یک کوچه از عمارت قوام، اندرونی آن قرار دارد که با یک هشتی و چند پله به نارنجستان متصل می‌شود. اتاق‌های سه‌دری و پنج‌دری در چهار طرف خانه و بخش زمستان‌نشین دو طبقه در شمال آن، گچ‌بری‌ها، مقرنس‌کاری‌ها و نقاشی‌های سقف‌های کاذب تخته‌کوبی شده و تالار آینه آن دیدنی است. امروز، زیر زمین آن به نمایشگاه اختصاص یافته است. حسینیۀ قوام با حیاط و ایوان‌ها و غرفه‌های کاشی‌کاری و گچ‌بری اتاق‌ها در کنار دیوان‌خانه قرار گرفته است. این محل در دهۀ ۱۳۳۰ش با تغییراتی به حوزۀ علمیه تبدیل شد.