خالصی، محمدمهدی (۱۲۷۶ـ۱۳۴۳ق)

روحانی شیعه عراقی، از علمای مخالف استعمار، فرزند شیخ حسن کاظمی و از شاگردان میرزای شیرازی. در زمان حمله ایتالیا به لیبی و نیز تصرف فاو در جنوب عراق (۱۳۳۲ق) توسط ارتش انگلیس در جنگ جهانی اول، وی همراه با سایر علمای شیعۀ عراق فتوای جهاد بر ضد اشغالگران صادر کرد. در ۱۳۳۵ق پس از آن‌که خالصی همراه علمای کاظمین توانستند افکار عمومی عراق را بر ضد حاکمیت انگلستان بر عراق بسیج نمایند، خواستار تشکیل یک حکومت عربی‌ـ‌اسلامی در عراق شدند. وی نخست با فیصل اول پادشاه جدید عراق همکاری کرد (۱۳۳۹ق) ولی سال بعد که انگلستان تصمیم گرفت قرارداد اتحاد با ملک فیصل را امضا کند، او طی فتوایی اعلام نمود که در صدد باطل‌کردن بیعت خود با فیصل است و با او به مخالفت برخاست. وی سرانجام در ۱۳۴۱ق به حجاز تبعید شد و سپس به ایران آمد. خالصی در اندیشه و عمل، انقلابی و سازش‌ناپذیر و خواستار دگرگونی اساسی در ساختار سیاسی کشورهای اسلامی بود. وی را در جوار مرقد امام رضا (ع) دفن کردند. از تألیفات وی می‌توان به حاشیه علی الفیه الشهیدالثانی؛ الدراری اللامعات فی شرح القطرات و الشذارات و کتاب فی الرجال اشاره کرد. او همچنین مدرسه‌ای به‌نام جامعةالزهرا در کاظمین تأسیس کرد.