مرزبانی، محمد بن عمران (ح ۲۹۷ـ۳۸۴ق)

مَرزْبانی، محمد بن عمران (ح ۲۹۷ـ۳۸۴ق)

(یا: مرزُبانی) ادیب، تذکره‌نویس و سخن‌شناس ایرانی‌تبار عرب. در بغداد نزد کسانی چون ابن دُرید و ابوبکر انباری علم لغت و ادب آموخت. باده‌گساری بی‌حد او به شهرت و اعتبارش نزد معاصران لطمه زد. از آثار مهم اوست: المُقتَبَس، در شرح احوال لغویان؛ المعجم‌الشعرا، تذکرۀ احوال شاعران؛ اشعار‌النساء، دربارۀ زنان شاعر. آثار مهم مرزبانی هیچ‌یک کاملاً باقی نمانده است. ابن ندیم در الفهرست، و یاقوت حموی در معجم‌الادباء، کتب دیگری از مرزبانی برشمرده‌اند، که از آن جمله است: اشعار‌الجنّ؛ الریاض، دربارۀ عشاق سودایی؛ المُستَطَرف، لطایف مربوط به حمقاء؛ الشعر، در شاعری؛ المُفَضَّل، در بلاغت؛ المراثی.