محمد عثمانی دوم (ادیرنه ۸۳۲-اسکودار ۸۸۶ق)
محمد عثمانی دوم (ادیرنه ۸۳۲ ـ اسکودار ۸۸۶ق)
| محمد عثمانی دوم | |
|---|---|
| زادروز |
ادیرنه ۸۳۲ ق |
| درگذشت | اسکودار ۸۸۶ق |
| محل زندگی | عثمانی |
| ملیت | ترک |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانروا |
| لقب | فاتح |
| گروه مقاله | تاریخ جهان |
| خویشاوندان سرشناس | مراد دوم (پدر) |
(معروف به فاتح) هفتمین سلطان عثمانی (۸۴۸ـ۸۵۰ق/۱۴۴۴ـ۱۴۴۶م؛ ۸۵۵ـ۸۸۶ق/۱۴۵۱ـ۱۴۸۱م)، فرزند مراد دوم. در دورۀ ولیعهدی حکمران ماگنسیا بود. در ۸۴۸ق پدرش ادارۀ کشور را به او سپرد، اما در همان سال به‌‌سبب جوان‌‌بودن محمد، خود فرماندهی سپاه عثمانی را برعهده گرفت و شاه مجارستان و متحدانش را در نبرد وارنا شکست داد و دوباره سلطنت را به محمد واگذاشت. دو سال بعد با تهدید ینی‌چری‌ها به شورش و با پافشاری صدراعظم، خلیل پاشا، حکومت را به‌دست گرفت و محمد بار دیگر به ولیعهدی بازگشت (۸۵۰ق). سرانجام پس از مرگ مراد بنابه وصیت مکتوبش، محمد با رؤیای فتح قسطنطنیه به سلطنت رسید (۸۵۵ق). او در ابتدا پیمان صلح والاکیا را تجدید کرد، برخی غائله‌های داخلی را فرونشاند و برای جلوگیری از شورش‌های احتمالی به عزل و نصب‌هایی دست زد. در ۸۵۶ق دژی در شمال استانبول بر ساحل اروپایی بُوسْفُور بنا نهاد تا ضمن نظارت بر آبراه بوسفور و قطع ارتباط بیزانس با دریای سیاه، بتواند سپاهیان خود را از آن‌‌جا عبور دهد. با پایان‌گرفتن بنای دژ، وی با توپخانه‌های مجهز محاصرۀ قسطنطنیه را آغاز کرد و سرانجام شهر را گشود (۸۵۷ق) و از این پس به محمد فاتح شهرت یافت. این شهر نزدیک به ۵۰۰ سال پایتخت دولت عثمانی بود. فتح استانبول به‌دست وی، نتایج اقتصادی، سیاسی و نظامی مهمی به بار آورد و امپراتوری عثمانی را در شمار دولت‌های بزرگ جهان قرار داد. این رویداد واپسین اتفاق مهم قرون وسطا و به‌‌سبب تأثیرات ژرف آن در تاریخ، به‌ویژه تاریخ اروپا، اروپاییان تاریخ آن را ابتدای قرون جدید دانسته‌اند. محمد فاتح در ۸۵۸، ۸۶۰ و ۸۶۱ق به جنگ صرب‌ها رفت و جنوب صربستان را تصرف کرد و به مقدونیه راه یافت. در ۸۶۱ق به بهانۀ فعالیت دزدان دریایی، با ناوگانی جزایر اینوس، امروس، لمنوس و تاسوس در دریای اژه را تسخیر کرد. در ۸۶۴ق آتن و صربستان، به‌جز بلگراد، و در ۸۶۵ق مورۀ جنوبی را متصرف شد. در ۸۶۶ق جنوایی‌ها را در سه منطقه شکست داد. در ۸۶۹ق با شکست ونیزیان، موره را از آنان بازپس گرفت. در ۸۷۵ق با ناوگانی جزیرۀ نگروپونت (آغری بوز)، پایگاه اصلی ونیزی‌ها در اژه، را تصرف کرد و در ۸۷۸ق اوزون حسن آق‌قویونلو را شکست داد. وی در ۸۸۰ق شهرهای کفه و آزاق (آزوف) را تصرف کرد و خانات کریمه را به اطاعت خود درآورد. در ۸۸۱ق استفان، شاه مولداوی، را در والتا آبا (آقدره) شکست داد و سپس مجارها را از دالماسی و کرواسی بیرون راند. تا پایان ۸۸۳ق سراسر خاک آلبانی زیر سیطرۀ عثمانی قرار گرفت و کشمکش ۱۶سالۀ میان عثمانی و ونیز به قرارداد صلحی در استانبول انجامید (۸۸۴ق). محمد فاتح در راه لشکرکشی به آسیا درگذشت. پیکرش را در جامع فاتح استانبول که خود بنا کرده بود، به خاک سپردند. وی پادشاهی دلیر، باکفایت، و مدبّر در ادارۀ امور نظامی و سیاسی بود و دانشمندان، شاعران و هنرمندان را می‌نواخت. خود شعر می‌سرود و عونی تخلص می‌کرد. بناهای بسیاری از او به یادگار مانده و آثار فراوانی به نام او ترجمه و تألیف شده است.