عضدانلو، مریم (تهران ۱۳۳۲ش)
عَضُدانْلو، مریم (تهران ۱۳۳۲ش)
(مریم قجرعضدانلو؛ مریم رجوی) از رهبران سازمان مجاهدین خلق پس از پیروزی انقلاب اسلامی. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران به‌پایان رسانید و وارد دانشگاه صنعتی آریامهر (شریف) شد تا در رشتۀ متالورژی تحصیل کند. از اواسط دهۀ ۱۳۵۰ش، از طریق برادرش محمود عضدانلو که عضو سازمان مجاهدین بود، با دیدگاه‌های این گروه آشنا شد و از طریق گروه علیرضا الفت با آن رابطه برقرار کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ستاد مرکزی مجاهدین مشغول به کار شد و مسئولیت‌های متعددی برعهده گرفت. وی در آستانۀ پیروزی انقلاب، انجمن دانشجویان مسلمان (هوادار مجاهدین) را در دانشگاه صنعتی شریف تأسیس کرد و در تشکیلات سازمان به بخش اجتماعی تحت مسئولیت محمد ضابطی منتقل شد. رشد او در سازمان سریع بود، زیرا روابط گسترده‌ای با رده‌های بالا برقرار کرده بود و خوب سخنرانی می‌کرد. به‌همین دلیل در جریان نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی، یکی از کاندیداهای سازمان از تهران بود. در ۱۳۵۸ با مهدی ابریشمچی، از رهبران برجستۀ سازمان، ازدواج کرد و صاحب یک دختر شد. پس از وقایع خرداد ۱۳۶۰ و فجایعی که مجاهدین خلق به بار آوردند، همراه با بسیاری از رهبران و اعضای سازمان به خارج از کشور فرار کرد و به پاریس رفت. در پاریس مسئولیت دفتر رجوی، رئیس مجاهدین، به وی محوّل شد. در ۱۳۶۴، طی اتفاق و مراسمی عجیب، که به انقلاب ایدئولوژیکی در سازمان مجاهدین موسوم شد، از ابریشمچی جدا شد و به عقد و ازدواج مسعود رجوی درآمد. این ازدواج که بدون طی زمان و موازین شرعی رخ داده بود با اعتراض‌ها و ابهام‌های زیادی روبه‌رو شد، امّا رهبران و وابستگان تشکیلات، از آن به‌منزلۀ طلوع دوره‌ای جدید در سازمان یاد کردند. رجوی مدعی شد که در راه رهایی زنان گام برداشته و سطح رهبری سازمان را ارتقا داده است. مجاهدین خلق، مدتی بعد، وی را به‌منزلۀ رئیس‌جمهور برگزیدۀ خلق در عراق و پاریس در مرکز تبلیغات قرار دادند و مریم عضدانلو با سخنرانی و مصاحبه‌های متعدد کوشید چهرۀ خود را در محافل خارجی مطرح کند. پس از حملۀ امریکا به عراق، مقیم پاریس شد. یک‌بار در ۱۳۸۳ پلیس پاریس او را دستگیر و مدتی زندانی و بعد محاکمه کرد.