شهردار، مشیر همایون (۱۲۶۱ـ۱۳۴۸ش)
شهردار، مشیر همایون (۱۲۶۱ـ۱۳۴۸ش)
| مشیر همایون شهردار | |
|---|---|
| زادروز |
1261ش |
| درگذشت | 1348ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | آهنگساز |
| شغل و تخصص های دیگر | نوازنده پیانو |
| آثار | تک‌نوازی پیانو: راست پنجگاه و دشتی (1310ـ1312) |
| گروه مقاله | موسیقی |
(نام اصلی: حبیب‌الله سپهسالاری) آهنگساز ایرانی، نوازندۀ پیانو، و رئیس شوراهای موسیقی در رادیو تهران از ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۸. در خانواده‌ای از اعیان قاجار به‌دنیا آمد. در کودکی به‌خواست پدرش نزد محمدصادق‌خان سرورالملک، استاد سنتور در عصر ناصری، تعلیم گرفت و مضراب‌های استادش را، که با سنتور نواخته می‌شد، روی پیانو تمرین می‌کرد. بعد از تصدی سِمَت‌های گوناگون در شهربانی و دیگر اداره‌های دولتی اواخر عصر قاجار به «مشیرهمایون» ملقب شد؛ او اولین پیانونواز شناخته شده در موسیقی ایرانی معاصر است که نغمه‌های ردیف را با کوک اصلی و پرده‌های مخصوص خود روی پیانو می‌نواخت. در جوانی به عضویت انجمن اخوت درآمد و در کنسرت‌های متعدد خیریه به نفع حریق‌زدگان بازار، به همراه درویش‌خان با نوازندۀ تار و سید حسین طاهرزاده خواننده، شرکت داشت؛ و در سفری به لندن نیز همراه هنرمندان مشهور آن عصر، صفحاتی ضبط کرد. بعد از بازنشستگی از خدمات دولتی، اوقاتش را صرف موسیقی کرد و از اولین نوازندگانی بود که در رادیو تهران (تأسیس ۱۳۱۹) پیانو نواخت و گاه در شوراهای تخصصی موسیقی نیز دعوت می‌شد. از ۱۳۳۳ به بعد، اختیار امور موسیقی رادیو تهران، که مهم‌ترین مرجع صدور و پخش موسیقی در سراسر کشور در آن زمان بود، به‌دست مشیر همایون شهردار افتاد و طی پانزده سال ریاست با اختیارات تام، برای اجرای سیاست‌های خود کوشید. در مورد این دورۀ پانزده ساله، نقد و بررسی‌های بسیار شده و بیشتر آرای مخالف دربارۀ آن ابراز شده است. در این سال‌ها، مشیر همایون شهردار، که بیش از ۷۰ سال داشت، رئیس شورا، ناظر بر ضبط و پخش، نوازنده (و حتی کوک‌کنندۀ) پیانو در ارکسترها، نغمه‌پرداز و ... خاطره‌نویس در مجلۀ موسیقی رادیو ایران، بود؛ و آثار قلمی و موسیقایی متعددی از او به یادگار مانده است. روش نغمه‌پردازی مشیر همایون شهردار، دنبالۀ ضعیف‌تری از روش درویش‌خان و رکن‌الدین‌خان است و اثر معتبری در آهنگ‌سازی برجا نگذاشته است، در عوض، بسیاری از اهل موسیقی روش پیانونوازی او را گاه تحسین و گاه از آن استفاده کرده‌اند. پیانو را با الهام از صدای مضراب‌های سنتور استادش، سرورالملک، می‌نواخت و نواختن او گاه فاقد خصوصیات و حالات موسیقی ایرانی بود؛ به‌ویژه، بار دوم که صفحاتی را حدود ۲۵ سال بعد از صفحات درویش‌خان و طاهرزاده ضبط کرده است. از آثار اوست: آهنگ‌های آرزو می‌کندم با تو ...، با شعر سعدی؛ چه خوش صید دلم ...، با شعر حافظ؛ صفحات تک‌نوازی پیانو: راست پنجگاه و دشتی (۱۳۱۰ـ۱۳۱۲) و هم‌نوازی با آواز رضاقلی میرزا ظلی، در صفحات بیات اصفهان، بیات ترک، افشاری، همایون و چهارگاه.