ویلر، مورتیمر (۱۸۹۰ـ۱۹۷۶)
ویلِر، مورتیمر (۱۸۹۰ـ۱۹۷۶)(Wheeler, Mortimer)
باستان‌شناس انگلیسی. پس از انجام حفاری‌های موفقیت‌آمیز در بریتانیا، مدیر کل باستان‌شناسی هندوستان (۱۹۴۴ـ۱۹۴۸)، و سپس مشاور دولت پاکستان شد. او پیشتاز کاوش و شناخت تمدن‌های درۀ سند (اواخر هزارۀ سوم پ‌م) بود و با شرکت در برنامه‌های سرگرم‌کنندۀ تلویزیونی، باستان‌شناسی را به مردم عامی آموزش می‌داد. مورتیمر ویلر، از پیشتازان کاربرد لایه‌نگاری به‌روش باستان‌شناس انگلیسی اوگوست پیت ریورز بود. او شهرهای باستانی موهنجو دارو[۱] و هاراپا[۲]، را در درۀ سند کاوش کرد؛ و جامعه‌ای چنان پیشرفته را معرفی کرد که دارای ابنیۀ عام‌المنفعه و حکومتی، و شبکه پیچیدۀ آب‌رسانی، فاضلاب و دفع زباله بود. ویلر پیش از جنگ جهانی دوم در بریتانیا متولی و مدیر موزۀ لندن بود (۱۹۲۶ـ۱۹۴۴). آثار او عبارت‌اند از: ویلز پیش از تاریخ و رومی[۳] (۱۹۲۵)، روم فراسوی مرزهای امپراتوری[۴] (۱۹۵۴)، باستان‌شناسی کره زمین[۵] (۱۹۵۴)، تپه‌دژهای شمال فرانسه[۶] با کی ا‌م ریچاردسون[۷] (۱۹۵۷)، تاریخ باستان هند و پاکستان[۸] (۱۹۵۹)، هنر و معماری رومی[۹] (۱۹۶۴)، و تمدن‌های درۀ سند و ورای آن[۱۰] (۱۹۶۶).