گل ـ من، موری (۱۹۲۹)

گِل ‌ـ ‌مَن،‌ موری (۱۹۲۹)(Gell-Mann, Murray)

موری گل ـ من Murray Gell-Mann
زادروز	نیویورک ۱۹۲۹م
ملیت	امریکایی
تحصیلات و محل تحصیل	تحصیل در دانشگاه ییل و موسسه فناوری ماساچوست
شغل و تخصص اصلی	متخصص فیزیک نظری
گروه مقاله	فیزیک و مکانیک
جوایز و افتخارات	جایزه نوبل فیزیک (۱۹۶۹)

متخصص امریکایی فیزیک نظری. در ۱۹۶۴، نظریۀ کوارک را تدوین کرد. کوارک در این نظریه یکی از ذرات بنیادی سازندۀ ماده تلقی می‌شود. در ۱۹۶۹، به‌سبب تحقیق در زمینۀ ذرات بنیادی و برهم‌کنش آن‌ها به جایزۀ نوبل فیزیک دست یافت. در ۱۹۶۲، سامانه‌ای، با نام راه هشت‌گانه، برای رده‌بندی ذرات بنیادی عرضه کرد. در این سامانه، وجود اَبَرچندتایهها یا گروه‌های ذرات هشت‌تایی به‌‌صورت اصل موضوعی پذیرفته می‌شود. مقدار اسپین ذرات گروه باهم مساوی است، ولی مقادیر بار، ایزوسپین (اسپین ایزوتوپی)، جرم، و شگفتی آن‌ها باهم تفاوت دارد. این مدل وجود اَبَرچندتایه‌هایی با اندازه‌های گوناگون را نیز پیش‌بینی می‌کند. گِل‌ـ ‌من در نیویورک ‌زاده شد و در دانشگاه ییل و مؤسسۀ فناوری ماساچوست درس خواند. در ۱۹۵۶، استاد انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا شد. در ۱۹۵۳، عدد کوانتومی جدیدی را، با نام عدد شگفتی، مطرح کرد. با این عدد، قانون پایستگی شگفتی نیز مطرح شد. بنابه این قانون، در دو طرف معادله‌ای که برای توصیف برهم‌کنش‌های قوی یا الکترومغناطیسی، ولی نه برهم‌کنش ضعیف، نوشته می‌شود، شگفتیِ کل باید بایسته بماند. این امر در ۱۹۵۵ منجربه نظریۀ تولید وابسته در تولید ذرات شگفت شد. گِل‌ـ ‌من این قواعد را برای مزونهای گروهی، نوکلئونها، شامل نوترونها و پروتونها، و هیپرونها به‌کار برد و از این راه به پیش‌بینی‌های موفقیت‌آمیزی دست یافت.

 

---