کاوندیش، هنری (۱۷۳۱ـ۱۸۱۰)

کاوِنْدیش، هِنْری (۱۷۳۱ـ۱۸۱۰)(Cavendish, Henry)

فیزیک‌دان و شیمی‌دان انگلیسی. در ۱۷۶۶، هیدروژن را کشف کرد و آن را هوای آتش‌گیر نامید. عناصر سازندۀ آب و اسید نیتریک را نیز معین کرد. در ۱۷۹۸، با آزمایش کاوندیش جرم و چگالی زمین را به‌دست آورد. در ۱۷۸۴، روشن ساخت که بر اثر سوختن هیدروژن در هوا‌ آب تولید می‌شود. به این‌ترتیب، ثابت شد که آب جسم مرکب است و نه عنصری ساده. او در زمینۀ تولید گرما نیز تحقیق می‌کرد و نقطۀ انجماد بسیاری از مواد، ازجمله جیوه را به‌دست آورد. کاوندیش در نیس فرانسه زاده شد. دانشگاه کیمبریج را، بی‌آن‌‌که درجه‌ای بگیرد، ترک کرد و بقیۀ عمرش را در لندن، و در انزوا زیست. بیشتر کارهایش، به‌ویژه آزمایش‌هایش در زمینۀ الکتریسیته، بیش از ۱۰۰ سال ناشناخته ماند. او الکتریسیته را شارۀ کشسان می‌پنداشت. در اواخر دهۀ ۱۷۶۰، آزمایش‌هایش را با «هواهای مصنوعی» آغاز کرد. هواهای مصنوعی گازهایی‌اند که بر اثر عملیات شیمیایی روی جامدات یا مایعات تولید می‌شوند. بررسی‌هایش موارد زیر را دربرمی‌گرفت: «هوای تهیه شده» (دی‌اکسید کربن) که براثر آمیزش اسیدها و بازها تولید می‌شد؛ «هوای آتش‌گیر» (هیدروژن) که از تأثیر اسید روی فلز حاصل می‌شد؛ و «هواها»یی که هنگام فساد و تخمیر به‌وجود می‌آمد. او گرانی‌های ویژۀ هیدروژن و دی‌اکسید کربن را اندازه‌گیری، و آن‌ها را با گرانی ویژۀ هوای «معمولی» (هوای جوّ) مقایسه کرد. در ۱۷۸۳، دریافت ترکیب جوّ زمین در زمان‌ها و مکان‌های متفاوت، تغییر نمی‌کند و ثابت می‌ماند.

---