یوکاوا، هیدکی (۱۹۰۷ـ۱۹۸۱)
یوکاوا، هیدِکی (۱۹۰۷ـ۱۹۸۱)(Yukawa, Hideki)
| هیدکی یوکاوا Hideki Yukawa | |
|---|---|
| زادروز |
۱۹۰۷م |
| درگذشت | ۱۹۸۱م |
| ملیت | ژاپنی |
| تحصیلات و محل تحصیل | تحصیل در دانشگاه کیوتو |
| شغل و تخصص اصلی | فیزیک دان |
| خویشاوندان سرشناس | فیزیک و مکانیک |
فیزیک‌دان ژاپنی. در ۱۹۴۹ به جایزۀ نوبل فیزیک دست یافت. این جایزه به‌سبب کشف نیروی هسته‌ای قوی[۱]، که پروتون‌ها و نوترون‌ها را در درون هستۀ اتمی در پیوند باهم نگه‌می‌دارد، و نیز به‌سبب پیش‌بینی وجود ذره‌ای زیراتمی[۲] با نام مزون[۳] در ۱۹۳۵ به او اعطا شد. یوکاوا در کیوتو[۴] زاده شد و همان‌جا هم درس خواند. زندگی حرفه‌ای‌اش را در دانشگاه کیوتو گذراند و در ۱۹۳۹ به مقام استادی آن‌جا رسید. در ۱۹۵۳، مدیریت مؤسسۀ پژوهشی نوبنیاد این دانشگاه در زمینۀ فیزیک بنیادی را برعهده گرفت. نظریۀ نیروهای هسته‌ای یوکاوا[۵] بر اصل موضوع وجود نیروی تبادل هسته‌ای، که در خلاف جهت دافعۀ متقابل پروتون‌ها عمل می‌کند و درنتیجه هسته را یکپارچه نگه‌می‌دارد، استوار شده است. بنابر پیش‌بینی او، برقراری این نیروی تبادل مستلزم وجود و تبادل نوعی ذره است که تا آن زمان شناسایی نشده بود. او برد نیروی هسته‌ای و جرم این ذرۀ فرضی را هم محاسبه کرد. او گفته بود که این ذره باید ناپایدار باشد و نیم‌عمر فوق‌العاده کوتاهی داشته باشد. تصور می‌شد که موئون[۶] کشف‌شده در ۱۹۳۶ همین ذرۀ یوکاوا باشد که در ابتدا آن را مزون مو[۷] نامیدند؛ اما بعدها مشخص شد که ذرۀ یوکاوا مزون پی[۸] یا پیون[۹] است که در ۱۹۴۷ کشف شد. یوکاوا در ۱۹۳۶ چنین پیش‌بینی کرد که هستۀ اتم می‌تواند یکی از درونی‌ترین الکترون‌های مداری‌اش را جذب کند که این فرآیند هم‌ارز گسیل یک پوزیترون از هسته است. این درونی‌ترین الکترون‌ها به پوستۀ الکترونی K تعلق دارند. به فرآیند جذب الکترون در هسته گیراندازی (کي)[۱۰] K می‌گویند.