سیاهکل، واقعه
سیاهْکَل، واقعۀ
سرآغاز مبارزات مسلحانۀ چریکی در ایران. در ۱۹ بهمن ۱۳۴۹ش، جمعی از اعضای گروه مارکسیستی چریک‌های فدایی خلق ایران، که به گروه جنگل اشتهار داشتند، برای ایجاد تحرک بیشتر در جریان مبارزۀ مسلحانۀ چریکی در ایران تصمیم گرفتند در یکی از مناطق روستایی و جنگلی شمال ایران به‌نام سیاهکل دست به عملیات بزنند. این گروه، که از بازماندگان گروه مارکسیستی جزنی‌ـ‌ظریفی بودند، با تکیه بر تئوری‌های مسعود احمدزادۀ هروی به شناسایی منطقه پرداختند و پس از روشن‌شدن موقعیت، امکانات، شرایط جغرافیایی، و وضع خاص مأموران مستقر در پاسگاه سیاهکل تصمیم به خلع سلاح آن گرفتند. رهبر این عملیات علی‌اکبر صفایی فراهانی، دانش‌آموختۀ هنرسرای عالی نارمک، بود که مدتی در خارج از کشور و فلسطین دوره‌های نظامی دیده و آمادۀ نبرد بود. حمله در روز ۱۹ بهمن صورت گرفت و گروه جنگل موجودی اسلحه و مهمّات پاسگاه سیاهکل را به‌تصرّف درآورد. سپس عقب‌نشینی به درون جنگل آغاز شد، امّا حملۀ غافلگیرکنندۀ نیروهای دولتی و عدم همکاری روستاییان سبب شد که تنها یک نفر بتواند بگریزد و سه نفر کشته و هشت نفر اسیر شدند. ماجرای سیاهکل، اگرچه با شکست سریع چریک‌های جنگل پایان یافت، ولی تأثیری وسیع بر فضای سیاسی ایران نهاد و ذهن و ضمیر جوانان علاقه‌مند به سیاست را شیفتۀ مبارزۀ مسلحانه کرد. از آن پس گروه‌های بسیاری با مشی مسلحانه پا به میدان نهادند و ادبیات و فرهنگ سیاسی خاصی نیز شکل گرفت که در سراسر دهۀ ۱۳۵۰ و حتی نخستین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی در ایران چشمگیر بود.