کله، پل (۱۸۷۹ـ۱۹۴۰)

پُل کِلِه Paul Klee
زادروز	1879م
درگذشت	1940م
ملیت	سوئیسی
تحصیلات و محل تحصیل	مونیخ
شغل و تخصص اصلی	نقاش
شغل و تخصص های دیگر	گرافیست
آثار	کُمیکِر (1904)
گروه مقاله	نگارگری و مجسمه‌سازی جهان

کِلِه، پُل (۱۸۷۹ـ۱۹۴۰)(Klee, Paul)

نقاش و گرافیست سوئیسی. از نوآورترین و پرکارترین هنرمندان قرن ۲۰ بود. آثارش که کندوکاوی در ظرفیت‌های خط، سطح، و رنگ‌اند، فوق‌العاده بدیع، و واجد بازیگوشی و سادگی کودکانه‌اند. نقاشیِ ماشین چهچهه‌زن (۱۹۲۲، موزۀ هنر مدرن نیویورک) نمونۀ شاخصی از آثار اوست. پدر و مادر کله موسیقی‌دان بودند و کله نیز استعداد موسیقی داشت ولی نقاشی را اختیار کرد. در مونیخ درس خواند، و از نقاشان متعدد قدیم و جدید (ازجمله بلِیک، گویا، هانس فون ماره، و سزان) تأثیر پذیرفت و آن‌گاه، به‌گفتۀ خودش، «همچون نوزادی» آغاز به‌کار کرد.

در ۱۹۱۲ همراه با کاندینسکی، مارک، و ماکه، گروه سوار آبی را بنیاد نهاد، و از ۱۹۲۱ تا ۱۹۳۱ در باوهاوس به تدریس هنر پرداخت. سبک منحصربه‌فردی که پروراند، به‌همان اندازه از هنر کودکان و دیوانگان تأثیر داشت که از هر مکتب یا جنبشی، و به‌‌همین سبب طبقه‌بندی دقیق آن دشوار است. کله در ۱۹۳۱ به آکادمی دوسلدورف رفت، و با روی کار آمدن نازی‌ها در ۱۹۳۳، رهسپار برن شد. عقاید پرنفوذش دربارۀ هنر، که از دورۀ کار او در باوهاوس مایه می‌گیرند، در کتابی با نام دفتر طراحی آموزشی (۱۹۲۵) منتشر شدند. انبوه آثارش در اسلوب‌های رنگ‌وروغن، آبرنگ، سیاه‌قلم، طراحی مدادی، و باسمۀ تیزابی از استقلال و اصالت تخیّل، و ظرافت طبع و تردستی در استفاده از رنگ و خط، حکایت دارند. باسمۀ تیزابی‌اش با نام کُمیکِر (۱۹۰۴) در موزۀ هنرهای معاصر تهران نگهداری می‌شود. در کتابی با نام دربارۀ هنر مدرن (۱۹۴۵)، تغییر شکل حیات توسط هنرمند را به فرآیند تبدیل خاک به شاخ و برگ درختان تشبیه می‌کند؛ هنر خودِ او بیانگر این استحاله در قلمرو انسانی از طریق ضمیر ناخودآگاه است. با این‌حال کله برخلاف سوررئالیستها، به مشاهده و در عین ‌حال تکنیک اهمیت می‌داد، همان‌طور که برای مراحل کمابیش «خودکار» بیان نیز اهمیت قائل بود.

پل کله

 

---

اثری از کله