چهاربرج، شهرستان
| چهاربرج، شهرستان | |
|---|---|
| استان | آذربایجان غربی |
| بخش | بخش‌‌های مرکزی و فیروزآباد |
| جمعیت | حدود 26,000نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی شرقی نیمۀ جنوبی استان آذربایجان غربی |
| نوع اقلیم | معتدل و نیمه‌خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,۲۸۵متر (مرکز شهرستان) |
| برخی بناها | امامزاده تاج‌الدین علی |
| نام لاتین | Chaharborj |
| شهر ها و آبادی ها | شهر چهاربرج |
چهاربرج، شهرستان (County) Chaharborj
واقع در نواحی شرقی نیمۀ جنوبی استان آذربایجان غربی، به مرکزیت شهر چهاربرج. این شهرستان در تابستان 1400ش، بنا بر مصوبۀ هیأت دولت در تاریخ 27 تیر 1400ش، با انتزاع بخش مرحمت‌آباد از شهرستان میاندوآب ایجاد شده است. به نظر می‌رسد که این منطقه در دوران هولاکوخان مغول محلی برای نگهداری احشام حکومتی بوده. در مورد وجه تسمیۀ چهاربرج دو گمانه‌زنی وجود دارد: برخی آن را شکل تغییریافتۀ چهاربیچ یا چهاربیش می‌دانند که در زبان ترکی به معنای سرسبزی کم‌نظیر است و به سرسبزی این منطقه اشاره دارد؛ برخی دیگر بر این گمانند که چهاربرج اشاره به چهار برج ساخته شده در دوران مغول در این منطقه دارد. در صورت درستی این نظریه، از این برج‌ها امروزه اثری باقی نمانده است. نام مرحمت‌آباد نیز اشاره به اسم یکی از نوه‌های ناصرالدین‌شاه دارد که از طرف شاه اراضی این منطقه در تملک او بوده. بخش مرحمت‌آباد تا اواسط دهۀ 1330ش از توابع شهرستان مراغه و پس از آن همچنان که در ابتدا گفته شد تا سال 1400ش از توابع شهرستان میاندوآب بوده است. شهرستان چهاربرج از دو بخش مرکزی و فیروزآباد تشکیل شده است. بخش مرکزی مشتمل است بر دهستان‌های قپچاق[۱] و مرحمت‌آباد شمالی با مرکزیت شهر چهارباغ؛ و بخش فیروزآباد مشتمل است بر دهستان‌های مرحمت‌آباد میانی و فسندوز[۲] با مرکزیت روستای فیروزآباد. پس از تقسیمات استانی که در آغاز مقاله ذکر شد، دهستان مرحمت‌آباد به سه بخش شمالی و میانی و جنوبی تقسیم شده و بخش جنوبی آن هم‌اکنون تابع بخش مرکزی شهرستان میاندوآب است. به دلیل ایجاد شهرستان چهاربرج پس از آمار سراسری سال 1395ش، اطلاع دقیقی از جمعیت کنونی آن در دست نیست؛ با این‌حال برآورد می‌شود که براساس جمعیت بخش مرحمت‌آباد، پیش از ارتقاء به شهرستان، جمعیت فعلی آن بیش از 26,000نفر باشد که از این رقم نزدیک به 36درصد شهرنشین و باقی روستانشینند. این شهرستان از سمت شمال با شهرستان ملکان و شهرستان بناب استان آذربایجان شرقی، و از شرق، جنوب و غرب با شهرستان میاندوآب محدود شده است.
ارتفاع شهرستان چهاربرج از سطح دریا ۱,۲۸۵متر (در مرکز شهرستان)، از لحاظ اقلیمی منطقه‌ای معتدل و از لحاظ بارندگی جزو مناطق نیمه‌خشک است. مردم این شهرستان شیعۀ دوازده‌امامی و شامل اکثریت غالب ترک‌های آذری و اقلیت کردزبان‌ها می‌شوند. شغل بیشتر آنها کشاورزی و دامداری و دادوستد و مهم‌ترین محصولات زراعی آنان گندم و جو است.
یکی از جاذبه‌های گردشگری چهاربرج منطقۀ طبیعی شامات است که با نام شامات مرحمت‌آباد نیز شناخته می‌شود. این منطقۀ حفاظت‌شده در نزدیکی دریاچۀ ارومیه و در 10کیلومتری روستای آغداش و روستای فسندوز قرار گرفته است. این منطقه مملو از درختان گز است. جریان رودخانۀ زرینه‌رود در این منطقۀ جنگلی سبب سرسبزی و طراوت بیشتر آن شده است. از میان پرندگان ساکن در این منطقه به آرسین بوغاز، غاز وحشی، فلامینگو، قره ناز، درنا، لک‌لک، آبچلیک و از دیگر جانوران آن به شغال، روباه، گرگ و خرگوش می‌توان اشاره کرد. از آثار تاریخی این شهرستان بنای امامزاده تاج‌الدین علی (متوفای 8ق)، در روستای منصورآبادِ دهستان قپچاق، قرار دارد که زمان بنای اولیۀ آن نامشخص است.
منابع