ابوبکر محمد بن هارون رویانی
| ابوبکر محمد بن هارون رویانی | |
|---|---|
| درگذشت | 307ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | فقیه و محدث |
| دوره | سده‌های 3 و 4ق |
| آثار | مسندالصحابه |
| گروه مقاله | دین اسلام |
ابوبکر محمّد بن هارون رویانی ( - 307ق) Abubakr Mohammad ebn-e Harun Royani
فقیه و محدث ایرانی سدۀ سوم و چهارم هجری. دربارۀ زندگی و احوال او مطلبی در منابع نیست؛ جز سال درگذشتش که بر آن اتفاق است. براساس شهرتش به احتمال باید او را از مردم رویانِ طبرستان دانست. برای شنیدن حدیث به سرزمین‌های گوناگون سفر کرد و در سفرش به مصر با مورخ و مفسر بزرگ ایرانی، محمد بن جریر طبری و ابن خزيمه و محمد بن نصر مروزى دیدار داشت. او که شافعی‌مذهب بود از ابوالربیع الزهرانی، ابن شاهين، محمد بن علاء بن كريب الهمدانی الكوفی، محمد بن حمید بن حیان تمیمی رازی، جعفر بن عبداللّه بُندار فَنّاكى و عبیدالله بن عبدالكریم بن یزید بن فروخ (معروف به اَبوزُرْعِۀ رازی) حدیث گرفت و ابوبکر احمد بن ابراهیم بن اسماعیل جرجانی، ابواسحاق ابراهیم بن احمد بن حسن قرمیسینی، جعفر بن يعقوب فناكى و برخی دیگر از او روایت کرده‌اند.
در منابع آمده که رویانی آثاری در فقه و حدیث داشته، اما از این آثار نامی نرفته است. عبدالکریم بن محمد سمعانی از کتاب الغرر و الدرر رویانی یاد کرده كه نسخه‌اى از آن به روايت ابوسهل محمد بن ابراهيم اصفهانى (متوفى 530) در روزگار او متداول بوده است. اثر پر آوازۀ رویانی مسندالصحابه نام دارد. از این اثر نیز نسخه‌ای کامل در دست نیست و تنها بخش شانزدهم آن به دست ما رسیده كه با مسند بُرَيدَة بن حصيب (از صحابۀ پیامبر اسلام) آغاز شده و با روايتى از ابوجمعه انصارى (صحابۀ دیگر پیامبر) خاتمه يافته است. این کتاب نخستین بار در قاهره به اهتمام ایمن علی ابویمانی به نام مسندالرویانی و بذيله المستدرک من النصوص الساقطه (۱۴۱۶ق / ۱۹۹۵م) و سپس به کوشش ابوعبدالرحمان صلاح بن محمد بن عويضة با نام مسند الصحابه المعروف بمسند الرویانی در بیروت (۱۴۱۷ق/ ۱۹۹۷م) به چاپ رسیده است. ديگر اثر شناخته‌شدۀ رويانى، جزئى حديثى، مشتمل بر روايات محمد بن علاء بن کریب است كه نسخه‌اى از آن در اختيار ابن حجر عسقلانى بوده است. ابن حجر عسقلانى در المعجم المفهرس اين اثر را به طريق متصل به رويانى روايت كرده و آن را منتخبى از سه جزء حديثى از روايت رويانى از جزء محمد بن علاء بن کریب وصف كرده است.