اکتینومیکوز
اَکتینومیکوز (actinomycosis)
نوعی بیماری عفونی. نام رایج این بیماری آروارۀ متورم[۱] یا آروارۀ بزرگ[۲] است. مشخصۀ بیماری، التهاب مزمن است که غالباً به ایجاد توده‌هایی در اطراف آرواره‌ها می‌انجامد. این بیماری نخستین‌بار در گاوها مشاهده شد. عامل آن باکتری اکتینومیس بوویس[۳] است و گاهی در انسان نیز دیده می‌شود. عامل آن در انسان باکتری اکتینومیس اسرائیلی[۴] است. باکتری اَکتینومیس اسرائیلی در دهان و لوزه‌های بسیاری از افراد عادی یافت می‌شود. روشن نیست شروع بیماری براثر ضربه[۵]، عفونت باکتریایی یا حساسیت است. ظاهراً باکتری با برخی از غلات، به‌خصوص جو، وارد دهان می‌شود. نکتۀ جالب توجه آن‌که مبتلایان عموماً شغل‌هایی مرتبط با غلات داشته‌اند. بیشتر موارد اکتینومیکوز در حفرۀ دهانی[۶] دیده می‌شود. بیمار از دندان‌درد و اشکال در بازشدن دهان (فک) شکایت دارد. محل زاویۀ فک[۷] متورم، و سپس چرکین می‌شود. چرک به خارج می‌ریزد و در فضای دهان تخلیه می‌شود. در این حالت، بیماری ممکن است به دیگر اعضای بدن نیز گسترش یابد. علامت اکتینومیکوز ریوی سرفه و خلط بدبو است. باکتری ممکن است بر روده‌ها نیز تأثیر کند. رشد باکتری روی غشای مخاطی[۸] روده منجر به زخمی‌شدن مخاط می‌شود. ممکن است پوشش سروزیِ[۹] روده سوراخ شود که پریتونیت (التهاب صفاق)[۱۰] را در پی خواهد داشت. تشخیص منحصراً با مشاهدۀ اکتینومیس، به شکل یک باکتری بزرگ، رشته‌ای، و منشعب صورت می‌گیرد. درمان بیماری با تخلیۀ چرک طی عمل جراحی و مصرف مقادیر فراوان پنی‌سیلین به مدت طولانی امکان‌پذیر است.