آلئاتوری
(تغییرمسیر از Aleatory)
آلِئاتوری (aleatory)
(از واژۀ لاتین آلئا[۱] به معنای «تاس») در بعضی هنرها، استفاده از عناصر اتفاقی و پیشبینینشده. اگرچه لئوناردو داوینچی[۲] نیز نگاهکردن به لکههای دیوارها را برای الهامگرفتن توصیه کرده بود، کسانی که عملاً از این روش سود جستند، هنرمندان پیشتاز قرن ۲۰ بودند. در هنر دادا[۳]، هانس آرپ[۴] با انداختن تکههای کوچک کاغذ بر روی کاغذی بزرگتر، و چسباندن آنها در نقاطی که فرود میآمدند، کلاژ[۵]هایی پدید آورد. همکار آرپ، تریستان تسارا[۶]، جملههایی از روزنامهها میبرید و در کلاهی میریخت و سپس با سرهمکردن کلماتی که چشمبسته از کلاه بیرون میآورد، شعر میسرود. در موسیقی، جان کیج[۷] برجستهترین نمایندۀ آلئاتوری بود، که عناصر کارش را با استفاده از تاس یا رایانه انتخاب و تلفیق میکرد.