تحلیلی
(تغییرمسیر از Analytic)
تحلیلی (analytic)
(یا: آنالیتیک) اصطلاحی فلسفی برگرفته از کانت[۱]، در مقابل «تألیفی» یا «ترکیبی[۲]». در حکم تحلیلی، معرفت جدیدی حاصل نمی‌شود. مثلاً حکم «هر مجردی ازدواج نکرده است»، یا «هر جسمی بُعد دارد» همان‌گویی[۳] است، زیرا مفهوم بُعد چیزی بر مفهوم جسم نمی‌افزاید، بلکه از قبل در آن مندرج است؛ در حالی‌که در گزاره‌ای مانند «هر جسمی وزن دارد» مفهوم وزن در مفهوم جسم مندرج نیست، بلکه اضافه بر آن است و این گزاره حکم معرفتی جدید و از این‌رو، حکم ترکیبی یا توسیعی محسوب می‌شود. همۀ قضایای بنیادی علوم از این گونه‌اند.