رومی، معماری
رومی، معماری (Roman architecture, ancient)
معماری دوران امپراتوری روم[۱]، از قرن ۴پ‌م تا قرن ۵م. مهارت رومی‌ها در استفاده از بتون (همراه با آجر)، از اهمیت سازه‌ای ستون‌ها کاست، و پیدایش شکل‌های مدور، ازجمله قوس، طاق و گنبد را امکان‌پذیر کرد.
انواع بنا. استفاده از قوس و طاق، نخست در سازه‌های خدمات عمومی، همچون پل‌ها و آباره[۲]ها، رایج شد. بعدها این عناصر و نیز گنبد را در ساختمان‌های خصوصی و عمومی، برای گسترش و تنوع‌بخشیدن به فضاهای داخلی به‌کار بردند. انواع بناهای رومی عبارت‌اند از بازیلیکا[۳]، تالاری به شکل مستطیل با سقف طاقی و غالباً ستون‌دار؛ حمام رومی؛ با آرایش پیچیدۀ فضایی؛ و طاق نصرت[۴]، که سازه‌ای است صرفاً تزیینی. بناهای مسکونی به داخل و به آتریوم[۵] سرگشاده (حیاط داخلی) و دورستونی[۶] (کلوناد[۷] پیرامون حیاط) رو داشتند.
نمونه‌ها. روم غنی‌ترین مجموعۀ بناهای عمومی را دارد، که ازجمله عبارت‌اند از پانتئون[۸] که برجسته‌ترینِ آن‌هاست و بین سال‌های ۲۷پ‌م و ۱۲۴م ساخته شد، و گنبد بتونی عظیمی دارد، کولوسئوم[۹] (۷۰ـ۸۰م)، و چندین معبد و حمام عمومی، ازجمله حمام‌های کاراکالا[۱۰] (از ح ۲۱۵م به بعد). خرابه‌های پومپئی[۱۱] در دامنۀ کوه وزوو[۱۲] کامل‌ترین نما از یک شهر رومی را نشان می‌دهد که به‌صورت مجموعه‌ای از فضاهای عمومی مرتبط با هم طراحی شده‌اند. سایر بناهای تاریخی مهم رومی عبارت‌اند از آمفی‌تئاتر ورونا[۱۳]، (ح ۲۹۰م)، و ویلای هادریانوس[۱۴] در تیوولی[۱۵]، (ح ۱۱۸ـ۱۳۴م)، که بنای اخیر از لحاظ مهارت در به‌کارگیری تقارن محوری[۱۶]، استفاده از فضاهای داخلی منحنی و مستطیل، و چشم‌اندازهای بی‌شمار، نمونۀ آموزنده‌ای از جلوه‌های معماری رومی است. از دیگر بناهای تاریخی امپراتوری روم‌اند: معبد زیبای مزون کاره[۱۷]، در نیم[۱۸]، فرانسه (۱۶پ‌م)؛ آباره، پون دو گار[۱۹]، در نزدیکی نیم، (ح ۸پ‌م؛ طاق تیبریوس[۲۰] در اورانژ[۲۱]، قرن اول م؛ و خرابه‌های گستردۀ کاخ دیوکلتیانوس[۲۲] در اسپلیت[۲۳]، کروآسی، ۳۰۰پ‌م).
تأثیر. معماری رومی در بسیاری از دوره‌های بعد، به‌ویژه سبک رومانسک (رومی‌وار)[۲۴] و معماری رنسانس[۲۵]، تأثیر گذاشت و به کشف دوبارۀ معماری کلاسیک[۲۶]، به‌ویژه بناهای رومی انجامید.
ایتالیا. در قرن اول پ‌م، بناهای متعددی در مستعمرات مختلف یونان، در اطراف سواحل سیسیل و جنوب ایتالیا ساخته شد، و ویرانه‌های بسیاری از معابد دوریکی[۲۷] یونانی هنوز در این نواحی باقی مانده است، ازجمله در سیسیل، سه معبد در سیراکیوز[۲۸]، شش معبد در سلینوس[۲۹]، شش معبد در آگریگنتوم[۳۰]، و یک معبد در سجستا[۳۱]؛ در سرزمین اصلی ایتالیا، سه معبد در پایستوم[۳۲]، و یک معبد در هر یک از شهرهای متاپونتوم[۳۳]، لوکری[۳۴]، و پومپئی. بناهای رومی مهمی که در ایتالیا (به‌استثنای رم و همسایگان آن) باقی مانده‌اند، عبارت‌اند از تئاتری در ائوستا[۳۵] (ح ۴۰پ‌م)، طاق اوگوستوس[۳۶] در ریمینی[۳۷] (۲۷پ‌م)، طاق نصرت‌های آنکونا[۳۸] (۱۱۳م) و بِنِونتوم[۳۹] (۱۱۴ـ۱۱۷م)، آمفیتئاترهای کاپوئا[۴۰] و پوتتسوئولی[۴۱].
انگلستان. در دوران اشغال رومی‌ها (ح ۴۳ـ۴۱۰م)، در انگلستان هم بناهایی با ویژگی‌های رومی ساخته شدند. بیشترین نمونه‌های آن در چند شهر بزرگ رومی یافت می‌شوند: کامولودونوم[۴۲] (کولچستر[۴۳])، ورولامیوم[۴۴] (سنت آلبنز[۴۵])، آکوئای سولیس[۴۶] (باث[۴۷])، کالوا آترباتوم[۴۸] (سیلچستر[۴۹])، ویروکونیوم[۵۰] (راکستر[۵۱])، و ایسکا سیلوروم[۵۲] (کارونت[۵۳]).
فرانسه. اشغال سرزمین گُل[۵۴] (فرانسه) توسط رومی‌ها، میراث باارزشی از بناهای تاریخی در پرووانس[۵۵] برجا گذاشت که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از آمفیتئاترهای نیم، آرل[۵۶]، آوینیون[۵۷]، و اورانژ. در پاریس بقایای یک کاخ رومی با حمام‌های آن در مجاورت موزۀ کلونی[۵۸] قرار دارد.
- ↑ Roman Empire
- ↑ aqueduct
- ↑ basilica
- ↑ triumphal arch
- ↑ atrium
- ↑ peristyle
- ↑ colonnade
- ↑ Pantheon
- ↑ Colosseum
- ↑ Caracalla
- ↑ Pompeii
- ↑ Mount Vesuvius
- ↑ Verona
- ↑ Hadrian
- ↑ Tivoli
- ↑ axial symmetry
- ↑ Maison Carrée
- ↑ Nîmes
- ↑ Pont du Gard
- ↑ Arch of Tiberius
- ↑ Orange
- ↑ Diocletian’s Palace
- ↑ Split
- ↑ Romanesque
- ↑ Renaissance
- ↑ classical
- ↑ Doric
- ↑ Syracuse
- ↑ Selinus
- ↑ Agrigentum
- ↑ Segesta
- ↑ Paestum
- ↑ Metapontum
- ↑ Locri
- ↑ Aosta
- ↑ Arch of Augustus
- ↑ Rimini
- ↑ Ancona
- ↑ Beneventum
- ↑ Capua
- ↑ Pozzuoli
- ↑ Camulodunum
- ↑ Colchester
- ↑ Verulamium
- ↑ St Albans
- ↑ Aquae Sulis
- ↑ Bath
- ↑ Calleva Atrebatum
- ↑ Silchester
- ↑ Viroconium
- ↑ Wroxeter
- ↑ Isca Silurum
- ↑ Caerwent
- ↑ Gaul
- ↑ Provence
- ↑ Arles
- ↑ Avignon
- ↑ Musée de Cluny