خودکشی یاخته ای
خودکشی یاخته‌ای (apoptosis)
خودویرانگری یاخته. همۀ یاخته‌ها ژن‌هایی دارند تا در صورت آسیب‌دیدن، بیماری یا به‌منظور تنظیم تعداد یاخته‌ها حین تکوین عادی موجود زنده، یاخته را ویران کنند. ژن‌های کنترل‌کنندۀ خودکشی یاخته‌ای در بسیاری از یاخته‌های سرطانی جهش پیدا می‌کنند و بنابراین، درک چگونگی خودکشی یاخته‌ای[۱] ممکن است به راه‌های درمانی جدید سرطان بینجامد، به قسمی که با دستکاری یاخته‌ها به آن‌ها فرمان داده شود تا خود را از بین ببرند. طی خودکشی یاخته‌ای، ابتدا یاخته آنزیم‌های لازم برای خودکشی را پیش از جمع‌شدن یاخته به شکل کروی مخصوص، که برجستگی‌های بادکنکی‌شکلی در سطح بیرونی‌اش دارد، تولید می‌کند. این یاخته‌ها محتویات خود را به‌شکل قطعات کوچک می‌شکنند تا به آسانی در یاخته‌های مجاور گوارش شوند. در ابتدا تصور بر این بود که خودکشی یاخته‌ای فقط در موجودات پُریاخته رخ می‌دهد، امّا در ۱۹۹۵، سه گروه پژوهشی در برزیل، فرانسه، و انگلستان، مستقل از هم، دریافتند که این پدیده در موجودات انگل تک‌یاخته نیز رخ می‌دهد. نقش تکاملی خودکشی یاخته‌ای به‌منزلۀ پدیده‌ای برای قربانی‌کردن یاخته‌ها به نفع کل موجود زنده عموماً پذیرفته شده است، امّا در انگل‌های تک‌یاخته امکان دارد که این امر به نفع جمعیت صورت گیرد. تعداد فراوانی انگل سلامت میزبان را برهم می‌ز‌ند و جمعیت را به خطر می‌اندازد. خودکشی یاخته‌ای در برخی از گیاهان نیز برای جلوگیری از گسترش بیماری رخ می‌دهد. هنگام شروع عفونت محلی، یاخته‌های مبتلا خودکشی یاخته‌ای می‌کنند و با جدانگه‌داشتن میکروب‌های مهاجم در توده‌ای از بافت مرده، از انتشار آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
- ↑ apaptosis