چغندر

چُغندر (beet)

چُغندر

گیاهانی متعلق به تیرۀ اسفناج. به‌صورت محصول غذایی کشت می‌شوند. انواعی ازچغندر معمولی (Beta vulgaris) برای تولید شکر، و نوع دیگر آن، چغندر علوفه‌ای، برای تغذیۀ دام کاشته می‌شوند.چغندر قرمز یا لبو (Beta rubra) در ترشی، آش، بورانی، سوپ و سالاد مصرف می‌شود. تیرۀ اسفناج شامل اسفناج و چغندر برگی نیز می‌شود. زیرگونه‌ای از چغندر معمولی، با نام علمی Beta vulgaris cicle، به‌جای اسفناج در غذاها مصرف می‌شود که آن را با نام پاغازی می‌شناسند. مهم‌ترین گونه چغندر، چغندرقند معمولی است که از آغاز کشت آن حدود ۲.۵ قرن می‌گذرد. پیش از آن، نیاز قند کشورها از طریق کشت نیشکر تأمین می‌شد. در ۱۷۴۷، مارگراف (۱۷۰۹ـ۱۷۸۲)، شیمی‌دان آلمانی، قند چغندر را کشف کرد و در ۱۷۸۶، آکهارد (۱۷۵۳ـ۱۸۲۱)، شاگرد مارگراف، موفق به استخراج قند شد. در ۱۲۷۴ش، ادوارد پولاک (۱۸۱۸ـ۱۸۹۱)، پزشک اتریشی و معلم دارالفنون بذر چغندرقند را به ایران وارد کرد و درصدد کشت و ترویج آن برآمد. پس از استخراج قند از چغندر، از پس‌ماندۀ آن برای سوخت، تهیۀ منابع سلولزی، خوراک دام و طیور، و اصلاح خاک استفاده می‌کنند.

 

---