بدلیس

بِدْلیس (Bitlis)
(یا: بتلیس) مرکز استان بدلیس، در شرق ترکیه، بر کرانۀ رود بدلیس، از ریزابه‌های رودخانۀ دجله با ۵۶,۷۰۰ نفر جمعیت (۲۰۰۱). در درّه‌ای نزدیک دریاچۀ وان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا بین ۱۴۰۰ تا ۱۵۸۵ متر است. زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم دارد. اقتصاد آن بر پایۀ کشاورزی، باغداری، دامداری، زنبورداری و صنایع سنّتی بافندگی است. تاریخ بنای شهر به درستی دانسته نیست. بدلیس در زمان عمر، خلیفۀ دوم، به‌تصرّف مسلمانان درآمد. ایوبیان، کُردان، تیموریان، قراقویونلوها، آق‌قویونلوها و صفویان بر این شهر حکومت کردند و سرانجام دولت عثمانی بر بدلیس مسلّط شد. مقدسی و شمس‌الدین دمشقی آن را از شهرهای ارمنیه شمرده، و ابن حوقل و اصطخری از منسوجات و مصنوعات سیمین آن یاد کرده‌اند. ناصرخسرو نیز خود بدلیس را دیده است. در جنگ جهانی اوّل روس‌ها بدلیس را تسخیر کردند و پس از جنگ این شهر به جمهوری ترکیه بازپس داده شد. از بدلیس بزرگانی در علم و ادب برخاسته‌اند، ازجمله ادریس بدلیسی، نویسندۀ تاریخ عثمانی به زبان فارسی؛ شرف‌الدین بدلیسی نویسندۀ شرفنامه (تاریخ کُردان، به زبان فارسی)؛ شیخ عمّار بدلیسی؛ و مشتاق بدلیسی.

 

---