بورکینا فاسو
| بورکینا فاسو | |
|---|---|
| نام فارسی | بورکینا فاسو |
| نام لاتین | Burkina Faso |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری |
| نام پیشین | ولتای علیا |
| جمعیت | ۱۵,۷۳۰,۹۷۷ نفر |
| موقعیت | افریقای غربی |
| پایتخت | واگادوگو (اوگادوگو) |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۵۷.۴ |
| رشد سالانه (درصد) | ۳.۱ |
| شهرهای اصلی | اوگادوگو، بوبو دیولاسو، کودوگو، وایگویا، بانفورا، کایا |
| زبان | فرانسوی |
| گروه‌های قومی | قبایل موسی |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۲۷۴,۲۰۰ |
بورکینا فاسو (Burkina Faso)
موقعیت. جمهوری بورکِینا فاسو (ولتای علیا[۱]ی پیشین) در افریقای غربی جا دارد و از هر سو در خشکی محصور است. کشورهای مالی از غرب و شمال، نیجر از شرق، بنین از جنوب شرقی، و کشورهای توگو، غنا، و ساحل عاج از جنوب آن را محصور کرده‌اند. مساحت این کشور ۲۷۴,۲۰۰ کیلومتر مربع و پایتخت آن شهر واگادوگو (اوگادوگو)[۲] است.
سیمای طبیعی. این کشور با جمعیت نسبتاً قابل توجه که در حاشیۀ جنوبی صحرای بزرگ افریقا قرار دارد، دشت نسبتاً همواری است که رو به جنوب از ارتفاع آن کاسته می‌شود. آبکندهای متعددی چون آبکند معروف بانفورا[۳]، که رودخانه‌هایی چون ولتای سفید، ولتای قرمز و ولتای سیاه در آن‌ها جریان دارند، اراضی این سرزمین را قطع می‌کنند و کوه تِناکورون[۴] با ارتفاع ۷۴۷ متر، در گوشۀ غربی، بلندترین نقطۀ بورکینا فاسو محسوب می‌شود. درّۀ رودخانۀ ولتای سیاه که به موهون[۵] معروف است، بخشی از مرز کشور غنا را تشکیل می‌دهد و رودخانۀ سیربا[۶] نواحی شرقی را مشروب می‌کند و در کشور نیجر به رودخانۀ نیجر می‌ریزد. بورکینا فاسو از نظر تقسیمات کشوری به ۴۵ استان تقسیم می‌شود و اوگادوگو، بوبو دیولاسو[۷]، کودوگو[۸]، وایگویا[۹]، بانفورا، و کایا[۱۰] شهرهای مهم آن به‌شمار می‌رود. اقلیم این سرزمین بسیار گرم است و فصل بارندگی‌های آن‌که از جنوب به شمال رو به کاستی می‌نهد، معمولاً از اردیبهشت تا آبان به درازا می‌کشد؛ دیگر ماه‌های سال فصل خشک آن است. اراضی شمالی کشور تحت تأثیر اقلیم کم‌آب، خشک و نیمه‌صحرایی است و اقلیم گرمسیری و مرطوب جنوب موجب رویش علفزارهای ساوانایی و جنگل شده است. دمای شهر اوگادوگو در دی‌ماه ۲۴.۴ درجۀ سانتی‌گراد و در تیرماه ۲۸.۳ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۸۹۴ میلی‌متر می‌رسد. خشک‌سالی‌های مکرر دهه‌های اخیر، آسیب بسیاری به این کشور رسانده و بیشتر رودخانه‌ها و شبکه‌های زهاب کشور را به خشک‌رودها و رودخانه‌هایی تبدیل کرده است که سال به سال از میزان آبدهی آن‌ها کاسته می‌شود. حیات وحش بورکینا فاسو متنوع است و فراوانی مگس‌های تسه‌تسه و سیمولیوم که در اطراف رودخانه‌های این کشور فراوانند، با انتقال بیماری‌های خواب و رود‌کوری (کوری رودخانه) محیط را آلوده کرده و بیشتر فعالیت‌های اقتصادی این کشور را مختل ساخته‌اند.
اقتصاد. بیشتر مردم بورکینا فاسو در کشتزارها مشغول‌اند و بادام زمینی، پنبه، و کنجد ازجمله فرآورده‌های صادراتی این کشور است؛ ذرت، ارزن، و نیشکر نیز برای مصرف داخلی کشت می‌شود و گلّه‌داری به‌ویژه پرورش بز و گوسفند در نواحی شمالی و شرقی متداول است. طلا، کوارتز، منگنز، و سنگ آهک ازجمله منابع زیرزمینی آن محسوب می‌شوند. مساحت جنگل‌های این کشور ۴۲,۷۰۰ کیلومتر مربع است و مقدار چوب تولید شدۀ آن به ۱۱.۱میلیون متر مکعب می‌رسد. صنعت بورکینا فاسو چندان توسعه‌یافته نیست و به تولید فرآورده‌های غذایی، منسوجات، شکر، انواع آرد، صابون و شوینده‌های دیگر، روغن‌های خوراکی، نوشابه‌های الکلی و غیر الکلی محدود شده و تقریباً سه درصد از نیروی کار را به خود مشغول کرده است و ۲۷ درصد از تولید ناخالص داخلی را تأمین می‌کند.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر بورکینا فاسو، جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور، که قوّۀ مجریه نیز زیر نظر اوست، با آرای مستقیم مردم و برای مدت پنج سال برگزیده می‌شود که فقط یک بار تمدیدپذیر است. (این قانون که در آوریل سال ۲۰۰۰ به تصویب رسیده است، در مورد ریاست جمهوری کنونی کشور صدق نمی‌کند و اجرا نشده است). مجلس نمایندگان تودۀ مردم از ۱۱۱ عضو و مجلس نمایندگان از ۱۷۸ عضو تشکیل شده که همۀ آنان را مردم برای مدت پنج سال انتخاب می‌کنند. در کنار دو مجلس مزبور، مجلس دیگری با نام شورای اجتماعی و اقتصادی وجود دارد که از ۹۰ عضو تشکیل شده است و مسئولیت مشورتی دارد.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور بورکینا فاسو حدود ۱۵,۷۳۰,۹۷۷ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به ۵۷.۴ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۳.۱ درصد است و ۴۹ درصد از مردم آن را قبایل موسی[۱۱] تشکیل می‌دهند. تقریباً نیمی از آنان از آیین‌های قبیله‌ای پیروی می‌کنند و ۸۵ درصدشان روستانشین‌اند و زبان رسمی آنان فرانسه است. میانگین امید به زندگی در بورکینا فاسو ۴۶ سال است و ۲۳ درصد از جمعیت آن باسوادند. ساکنان اولیۀ این سرزمین کشاورز بوده‌اند. آنان در قرن ۱۱م براثر هجوم قوم موسی پراکنده شدند. موسی‌ها همسایگان را مطیع خود کردند و حکومت قدرتمندی در این سرزمین پدیدآوردند. اختلاف درونی آنان موجب شد فرانسویان در سال‌های ۱۸۹۵ تا ۱۸۹۷ بر این سرزمین استیلا یابند و این کشور را در ۱۹۳۲ به یکی از بخش‌های فرادریاها[۱۲]ی فرانسه با نام ولتای علیا مبدل کردند. بورکینا فاسو در ۱۹۵۸ به خودگردانی داخلی نایل شد و در مه ۱۹۶۰ به استقلال کامل رسید و در ۱۹۸۴ نام آن از ولتای علیا به بورکینا فاسو یا سرزمین مردمان درست‌کار و امین تغییر یافت.