خوشنویسی
خوشنویسی (calligraphy)
اصطلاحی به معنای نگارش زیبا و آرایشی تزیینی. به خط و کتابت جلوۀ هنری می‌بخشد. این اصطلاح را برای نگارش آزاد با قلم و قلم‌مو به‌کار می‌برند. بشر از دیر زمان به زیبانویسی توجه نشان داده است. این هنر به‌ویژه در شرق همواره از پایگاهی بلند برخوردار بوده است. در این میان خوشنویسی چینی اهمیت بسیار دارد. نخستین نوشتار چینی در حدود ۱۳۰۰پ‌م پدیدار گشته است. الفبا و واژگان چینی و ژاپنی برخلاف نوشتار غریبان، حاوی «مفهوم‌نگاشت» هاست (نه صورت‌نگاشت، یا صوت‌نگاشت، یعنی حروف الفبایی) که مفهوم چیزی را می‌رسانند بدون نمایاندن اصوات به‌کار رفته در بیان آن. تا قرن ۴پ‌م در چین و ژاپن برای نوشتار هم مانند نقاشی‌کردن قلم‌مو به‌کار برده می‌شد. اگرچه اجزاء نوشتاری چینی با حرکاتی بیانگر و خودانگیخته «نقاشی می‌شوند»، ولی آن‌ها همچنین تحت نظارت ضوابطی بسیار قاطع و سخت‌گیر قرار دارند؛ ازجمله غلظت مرکب و یا ترکیب‌بندی تناسبات. تمامی روش‌های حروف‌نگاری جهان البته به شیوۀ مذکور در مورد خاور دور، خصوصاً در به‌کارگیری انواعی از قلم‌مو، نیستند. شکل‌های کنونی حروف متدرجاً از تحول‌یابی شکل‌های آغازین، بدان‌گونه که از زیر ابزارهای به‌کار رفته در زمان‌های دیرین بیرون می‌آمده‌اند، حاصل گردیده‌اند ـ ابزارهایی چون قلم‌موی نرم و پهن بر نوعی کاغذ، یا مُغار روی سنگ، یا قلم سوزنی بر سطح موم یا گل کوزه‌گری، و سرانجام نِی یا پَرِدُرشت روی پاپیروس و پوست. در اروپای قرون ۴ و ۵م، کتاب‌ها با حروف «بزرگ راست‌گوشه» برگرفته از کتیبه‌های روم باستانی نوشته می‌شدند (کتیبۀ روی ستون تراژان در رُم نمونۀ بارز آن است). «حروف بزرگ» معروف به «ساده» همان زمان به طرزی روان‌تر و «بی‌پیرایه»تر نوشته شدند. همچنین از قرون ۴ تا ۸م حروف مغرب‌زمین شکلی خمیده‌تر یا بی‌گوشه‌تر به خود گرفتند؛ و هم‌زمان با آن تحول، «خط تحریری» شکل‌گرفت، تا جوابگوی سرعت‌پذیری بیشتر برای نوشتنی‌های روزافزون‌تر گردد؛ و ثمرۀ نهایی آن رواج «حروف کوچک نوشتنی» بود؛ و اما خط تحریری در کشورهای مختلف، دگرگونی‌های محلی مختلف یافت. در ایتالیا حروف خط تحریری شکل قائم خود را از دست دادند، و به‌صورت حروف چاپ امروزی موسوم به حروف کج، یا حروف «ایتالیک» درآمدند.