شامپلن، سامویل دو (۱۵۶۷ـ۱۶۳۵)

شامْپْلَن، ساموئِل دو (۱۵۶۷ـ۱۶۳۵)(Champlain, Samuel de)

سیاح فرانسوی، معروف به پدر فرانسۀ جدید، امپراتوری استعماری فرانسه در امریکای شمالی. در ۱۶۰۸، در نخستین تنگبارهای رود سنت لارنس، مرکزی تجاری تأسیس کرد، که بعدها به شهر کِبِک تبدیل شد، و تا پایان عمر ادارۀ آن را برعهده داشت. مانند پدرش ناخدای کشتی بود و همین امر باعث شد آموزش‌های لازم را فراگیرد و دریانورد، جغرافی‌دان، و نقشه‌کش بسیار شایسته‌ای شود. در ۱۶۰۳، نخستین سفر دریایی خود را به‌منزلۀ جغرافی‌دان به امریکای شمالی انجام داد. او به دفعات از مرکز دادوستد در تادوساک، جایی که رود ساگنی به رود سنت لارنس می‌ریزد، دیدن می‌کرد و به‌دقت شرح سفرهایش را می‌نوشت. شامپلن با جمع‌آوری اطلاعات از بومیان سرخ‌پوست، نقشه تقریباً درستی از خلیج هودسن و آب‌های رو به سمت غرب کشید و بعدها پی‌برد که این‌ها همان گریت لیکس (دریاچه‌های بزرگ) به‌شمار می‌روند. او به اکتشاف در ساحل اقیانوس اطلس، در ضلع شمالی خلیج فاندی، پرداخت و رودی را یافت که از شمال جاری بود و آن را سن‌ ـ ژان (رود سنت جان کنونی) نامید. مرکز دادوستدی که شامپلن تأسیس کرد و به شهر کبک تبدیل شد، نخستین ماندگاه دایمی سفیدپوست‌نشین در ناحیه‌ای بود که کانادا نامیده می‌شد و اکنون این شهر، قدیمی‌ترین شهر نیمکرۀ غربی در شمال سنت اوگوستین، در فلوریدا، است. شامپلن در ۱۶۱۳، از رود اوتاوا، رودی که به راه اصلی به سمت غرب تبدیل شد، تا جزیرۀ اَلومت به اکتشاف پرداخت و سال بعد سفر اکتشافی مهمی به ناحیۀ هورون، سرزمینی بین خلیج جورجیا و دریاچۀ اونتاریو، ترتیب داد. شامپلن طی زندگی نسبتاً طولانی خود دستاوردهای بسیاری داشت. او نخستین نقشۀ معتبر و دقیق را از ساحل اقیانوس اطلس، از نیوفاوندلند تا کیپ کاد، تهیه کرد و نقشه‌هایی از درّۀ سنت لارنس و حوضۀ گریت لیکس آماده نمود. بیشتر مشاهدات او در ۶ جلد چاپ شده است.

 

---