خایوس
(تغییرمسیر از Chaos)
خائوس (Chaos)
در کیهان‌شناسی دیرین یونانی، خلأ آغازین عالم یا ورطۀ تارتاروس[۱] (جهان زیرین). از دیدگاه هِزیود[۲]، نخست خائوس بود و سپس گایا[۳] و اِروس[۴] (زمین و شوق) پدید آمدند. اما گایا زاییدۀ خائوس نبود؛ خائوس اِرِبوس[۵] (تاریکی) و نوکس[۶] را زایید. نوکس ابتدا آیتر[۷] (هوای روشن بالا) و روز را به‌دنیا آورد و سپس جنبه‌های تیره و هولناک مانند رؤیا و مرگ و جنگ و قحطی جهان را. در کیهان‌شناسی‌های جدیدتر، خائوس عموماً بر حالت اولیۀ کائنات دلالت می‌کرد. مفهوم امروزی خائوس از اووید[۸] است که آن را تودۀ بی‌شکل و بی‌نظم اولیه‌ای می‌داند که سازندۀ جهان از آن عالم منظم را می‌سازد. این مفهوم خائوس را آباء کلیسا نیز در تفسیر داستان آفرینش براساس سِفر پیدایش (باب اول) به‌کار بردند.