قرارداد اجتماعی یا اصول حقوق سیاسی

قرارداد اجتماعی یا اصول حقوق سیاسی (Du Contrat Social ou Principes du droit Politique)

کتابی در زمینۀ حقوق سیاسی و اخلاقی، از ژان ژاک روسو، منتشر شده به فرانسوی در ۱۷۶۲ در پاریس. روسو در این اثر با ردّ اصول گذشتۀ تشکیل‌دهندۀ دولت، قراردادی به‌عنوان زیربنا و اساس مطرح می‌کند که همۀ اعضای این پیکره آزادانه آن را پذیرفته باشند؛ و آن آزادی‌ای‌ است که در هیچ چیز مغایر قوانین طبیعی نیست، بنابراین هرنوع بردگی با اصل اساسی این قرارداد در تضاد است. قرارداد اجتماعی به‌سبب آن‌که دربارۀ همۀ افراد مطلق و بدون شرط و استثناست، هرگز منشأ امتیاز و بی‌عدالتی نخواهد بود. روسو سپس خصوصیات و محظورات شکل‌های سه‌گانۀ حکومت (دموکراسی، اشرافی و سلطنتی) را مقایسه کرده، و در پایان خطوط کلی یک دین دولتی (دین رسمی)، را که مجموعه‌ای از اعتقاداتِ صرفاً مدنی است و اصول آن را حاکمیت قانون‌گذار وضع خواهد نمود، ترسیم کرده است. قرارداد اجتماعی در تحول اندیشه‌های سیاسی و اخلاقی پس از خود، به‌ویژه در اندیشه‌های سیاسی و اخلاقی امانوئل کانت، تأثیر بسزایی داشته است.