حفاری

حفّاری (excavation)

حفّاري

(یا: کاوش) در باستان‌شناسی، بازیابیِ منظّمِ داده‌ها از طریق بازکردن سطح محل‌های باستانی و بیرون‌آوردن دست‌ساخت‌های دفن‌شده. حفاری مخرّب است، و بنابراین بایستی با ثبت جامعی از سابقۀ همۀ موادّ یافت‌شده و وضعیت سه‌بُعدی آن‌ها (بستر و زمینه‌شان) همراه باشد. از هر حفاری باید بیشترین مواد و اطلاعات ممکن را به‌دست آورد. گزارش کاملی دربارۀ شیوه‌های مورد استفاده در خود حفاری را نیز باید ثبت کرد تا باستان‌شناسان بعدی بتوانند نتایج کار را به درستی ارزیابی کنند. حفاری، علاوه بر مخرّب‌بودن، پرهزینه نیز است. به این دو دلیل، از آن باید به‌منزلۀ آخرین راه چاره استفاده کرد. حفاری ممکن است جزئی باشد، که فقط بخشی از محل به‌صورت نمونه مورد کاوش قرار می‌گیرد، یا کلی. نمونه‌ها یا از راه حدس روشن‌نگرانه انتخاب می‌شوند که در این حالت حفاران فقط آن ناحیه‌هایی را کاوش می‌‌کنند که گمان می‌برند از نواحی دیگر پربارترند، یا از راه آماری، که در این صورت با استفاده از شیوه‌های گوناگون آماری نمونه‌گیری می‌شود تا اطمینان حاصل شود که نمونه، جزیی از کل است. یکی از هدف‌های مهم حفاری، به‌دست‌آوردن شناخت کاملی دربارۀ لایه‌های محل باستانی است، یعنی لایه‌بندی عمودی محلی که کاوش در آن صورت می‌گیرد. این لایه‌ها یا سطوح را می‌توان از لحاظ طبیعی (مثلاً تغییرات خاک)، از لحاظ فرهنگی (مثلاً سطوح اشغال)، یا به‌صورت دلخواه (مثلاً سطوح دَه‌سانتی‌متری) مشخّص کرد. حفاری را ممکن است به شکل افقی نیز انجام داد تا از سطوح وسیع‌تر لایۀ خاصی پرده برداشت و روابط فضایی میان دست‌ساخت‌ها و ویژگی‌های موجود در آن لایه را آشکار ساخت. این نوع حفاری به حفاری سطح باز مشهور است و به‌خصوص در جایی به‌کار برده می‌شود که نهشته‌های دوره‌ای واحد در نزدیکی سطح زمین قرار دارند و بُعد زمان از طریق «حرکت جانبی» باز نموده می‌شود و نه جای‌گرفتن یک ساختمان بر روی ساختمان پیشین. بیشتر حفاران از ترکیب انعطاف‌پذیری از خاک‌برداری‌های عمودی و افقی استفاده می‌کنند و خود را با نوع محل کاوش و ماهیّت پرسش‌هایی سازش می‌دهند که درپی پاسخ‌دادن به آن‌هایند.

 

---