ترس و لرز (اخلاق)

تَرس و لَرْز (Fear and Trembling)

کتابی در فلسفۀ اخلاق مسیحی، نوشتۀ سورن کی‌یرکگور، به زبان دانمارکی، منتشرشده در ۱۸۴۳. مؤلف در این کتاب کوشیده است با نظرانداختن به زندگی شخصی خود بدین پرسش پاسخ دهد که آیا فرارفتن از اخلاق ممکن است؟ کی‌یرکگور، که نامزدش رگینا را برای رسیدن به حقیقتی والاتر وانهاد، در این کتاب که گویی نامه‌ای است به نامزدش، درصدد توجیه عمل خود برآمده است. مؤلف قصۀ توراتی ابراهیم را مطرح می‌کند و بر آن است که فرمان خداوند مبنی‌بر کشتن اسحاق به دست پدرش ابراهیم، با دید زمینی فرمانی ظالمانه و غیراخلاقی است، اما ابراهیم فرمان خداوند را لبیک می‌گوید و به فراتر از اخلاق نظر می‌اندازد. توجیه کی‌یرکگور درست از آب درنیامد؛ ابراهیم با نفی اسحاق او را به‌دست آورد و این نبود مگر بنابر ایمانی راسخ، اما کی‌یرکگور معشوق خود را به‌دست نیاورد و این نیست مگر بدین توجیه که آنچه او ایمان خود می‌پنداشت به‌واقع تسلیم او بود. ترس و لرز اثری بسیار مهم بوده و آرا و طرز بیان آن تأثیری قاطع بر اندیشمندان اگزیستانسیالیسم نهاده است.