فیبوناتچی، لیوناردو (ح ۱۱۷۰ـ ح ۱۲۵۰م)

فیبوناتْچی، لِئونارْدو (ح ۱۱۷۰ـ ح ۱۲۵۰م)(Fibonacci, Leonardo)
(معروف به: لئوناردوی پیزایی) ریاضی‌دان ایتالیایی. مؤلف لیبر آباکی(کتاب حساب) است که نقش مهمی در شناساندن ارقام هندی ـ عربی به اروپاییان داشت. او این کتاب را در ۱۲۰۲م در پیزا منتشرکرد. منشأ دنباله‌ای از اعداد موسوم به اعداد فیبوناتچی، که از ۱۹۶۰ بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت، مسئله‌ای در این کتاب است. در ساده‌ترین صورت این دنباله، هر عدد برابر با مجموع دو عدد پیش از خود است: ۱، ۲، ۳، ۵، ۸، ۱۳، ... این اعداد مشخصاتی نامتعارف و کاربردهایی در گیاه‌شناسی، روان‌شناسی و نجوم دارند. مثلاً، بیش از قانون بُده با فواصل بین سیاره‌ها و خورشید تطابق دارند. فیبوناتچی در ۱۲۲۰م پراکتیکا جئومتر يا هندسۀ عملی را منتشرکرد و در آن از روش‌های جبری برای حل بسیاری از مسائل حسابی و هندسی استفاده کرد. در پیزا زاده شد. ریاضیات را در الجزایر آموخت و سفرهای بسیاری در منطقۀ مدیترانه کرد. پس از بازگشت به پیزا، در حدود ۱۲۰۰م، شروع به نوشتن مطالب ریاضی کرد. در ۱۲۲۵م، در یک مسابقۀ ریاضی در پیزا و در حضور فردریک دوم، فرمانروای امپراتوری مقدس روم، برنده شد. لوحه‌ای سنگی به تاریخ ۱۲۴۰م، نشان‌دهندۀ آن است که مستمری سالانه‌ای بابت خدمات حسابداری حکومت به او تعلق گرفته است. لیبر آباکی رسالۀ جامعی دربارۀ روش‌ها و مسائل جبری بود که در آن از کاربرد دستگاه شمارش هندی‌ـ‌عربی به‌شدت دفاع شده بود. این دستگاه مرکب از رقم‌های ۱ تا ۹، و رقم بدیع زفیرم یا رقم ۰ (صفر) ‌بود. فیبوناتچی ضمن بحث دربارۀ محاسبۀ روشمند با اعداد صحیح، استفاده از خط کسری را برای کسرها مطرح‌ کرد.

 

---