ماهی گیری و شیلات
ماهیگیری و شیلات (fishing and fisheries)
صید ماهی و صدف‌داران[۱] از دریا یا آب‌های شیرین. ماهی منبع بسیار خوب پروتئین برای انسان است و در صنعت، روغن و استخوان ماهی را برای تولید خوراک دام، کود شیمیایی، چسب، و دارو به‌کار می‌برند. ماهی‌ها را بیشتر از اقیانوس‌ها صید می‌کنند. سالیانه، حدود ۱۰۰میلیون تن ماهی در جهان صید می‌شود (۱۹۹۵). از ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰، هر سال حدود هفت درصد به میزان صید ماهی افزوده می‌شد. کشتی‌های مجهز به سردخانه امکان فیله و کنسرو‌کردن ماهی‌ها را در دریا فراهم آورده‌اند. ژاپنی‌ها برای تعیین محل دقیق گلۀ ماهی‌ها، با استفاده از سونار (ردیاب آوایی) و رادار و با صید آن‌ها به کمک، طعمه‌های شیمیایی و بارهای الکتریکی، روش‌های جدیدی در پیش گرفته‌اند. در دهۀ ۱۹۷۰، صید بیش از حد ماهی[۲] منجر به کاهش شدید نسل آن‌ها و درنتیجه، ایجاد اختلاف بین کشورهایی شد که از مکان مشترکی برای صید ماهی استفاده می‌کردند. گسترده‌تر‌کردن محدوده‌های ماهیگیری راه‌حلی موقت برای این مشکل بود. کشورهای حاشیه‌ای دریای شمال[۳] از روش بارورسازی مصنوعی[۴] تخم ماهی و رهاکردن بچه‌ماهی‌ها[۵] در دریا استفاده کردند. در ۱۹۸۸، صید بیش از حد ماهی در شمال شرق اقیانوس اطلس باعث شد که صدها هزار فُگ دریایی[۶] در سواحل شمالی نروژ گرسنه بمانند. در ۱۹۸۹، قطعنامه‌ای در سازمان ملل متحد به تصویب رسید که به موجب آن، تا ژوئن ۱۹۹۲، صید انبوه ماهی با استفاده از تور شناور پایان می‌یافت. افزایش ۳۰درصدی بیماری ماهی‌ها در دریای شمال را ناشی از آلودگی دریا دانسته‌اند. از دهۀ ۱۹۷۰، ذخایر ماهی آب‌های عمیق جهان به‌سبب رشد بی‌سابقۀ ماهیگیری در این آب‌ها کاهش یافته است. با کاهش صید سنتی در آب‌های کم‌عمق، صید در آب‌های عمیق به منظور تجارت ماهی افزایش یافت، اما سرعت رشد و درنتیجه، تولید مثل ماهی‌های آب‌های عمیق بسیار پایین است. مثلاً، ذخایر نوعی ماهی در نیوزیلند، که جزو اولین، ماهی‌های بهره‌برداری‌شده از آب‌های عمیق بود، در دهۀ ۱۹۷۰، حدود ۹۰ درصد نزول کرد و هیچ‌گاه جبران نشد. این موضوع بر اکوسیستم آب‌های عمیق تأثیر دایم می‌گذارد؛ بدین‌معنی که ماهی‌هایی با رشد سریع جانشین گونه‌هایی می‌شوند که زادآوری کند دارند.
ماهیگیری اقیانوسی. بخش اعظم ماهی صیدشده در جهان از اقیانوس‌ها تأمین می‌شود که درمجموع بیست درصد پروتئین حیوانی جهان را تشکیل می‌دهد. گونه‌های متعددی از ماهی‌های دریایی را در بارانداز[۷]های ماهیگیری کشورهای جهان می‌توان دید، اما بیشتر آن‌ها را ماهی کاد[۸] و شاه ماهی[۹]، و بیشتر سخت‌پوستان[۱۰] صید شده را میگو‌ها تشکیل می‌دهند. در میان نرم‌تنان نیز ماهی مرکب[۱۱] و دوکفه‌ای‌ها[۱۲]یی، مانند صدف[۱۳] بیش از همه صید می‌شوند. تقریباً همۀ ماهی‌ها را از بخش سطحی آب، لایه‌ای به عمق ۵۰ متر، صید می‌کنند. در این لایه، نور نفوذ می‌کند و پلانکتون‌های گیاهی[۱۴] به عمل فتوسنتز می‌پردازند.