سنگواره
سَنْگْواره (fossil)
(یا: فسیل) اثر، نقش، یا بقایای واقعی جانور یا گیاهی محفوظ‌مانده در سنگ. سنگواره‌ها در دوره‌های تشکیل سنگ، بر اثرِ انباشت تدریجی رسوب روی بستر دریا یا دریاچه و طی میلیون‌ها سال به‌وجود آمده‌اند. سنگواره ممکن است جای پا، اثرِ فرورفته، یا نقشِ برجسته باشد. سنگواره‌های معدودی دست‌نخورده مانده‌اند، از آن جمله است ماموت[۱]های فسیل‌شده در یخ‌های سیبریایی یا حشرات به‌دام‌افتاده در صمغ درختان. علم بررسی و مطالعۀ سنگواره‌ها دیرین‌شناسی[۲] است. دیرین‌شناسان[۳] با بررسی بقایای سنگواره‌های هر ناحیه اطلاعات فراوانی دربارۀ تاریخچۀ زمین‌شناختی[۴] آن ناحیه استنتاج می‌کنند. تاکنون حدود ۲۵۰هزار گونه سنگواره کشف شده‌است. به نظر می‌رسد این رقم کمتر از یک به ۲۰هزار گونه‌ای باشد که در جهان وجود داشته‌اند. خُردسنگواره[۵]ها به‌اندازه‌ای کوچک‌اند که فقط با میکروسکوپ دیده می‌شوند و عبارت‌اند از فسیل دانه‌های گَردۀ گل، پاره‌های استخوان، باکتری‌ها، و بقایای جانداران و گیاهان دریایی ذرّه‌بینی، مانند روزن‌داران[۶] و دیاتومه[۷]ها.