انگلس، فریدریش (۱۸۲۰ـ۱۸۹۵)

اِنْگِلْس، فِریدریش (۱۸۲۰ـ۱۸۹۵)(Engels, Friedrich)

اِنْگِلْس، فِريدريش

فریدریش انگلس Friedrich Engels
زادروز	۱۸۲۰م
درگذشت	۱۸۹۵م
ملیت	آلمانی
شغل و تخصص اصلی	فیلسوف سیاسی و اجتماعی
آثار	وضع طبقه کارگر در انگلستان (۱۸۴۵)؛ جنگ دهقانان در آلمان (۱۸۵۰)؛ انقلاب و ضد انقلاب در آلمان (۱۸۵۱)؛ مانیفست حزب کمونیست (به همراه کارل مارکس، ۱۸۴۸)
گروه مقاله	فلسفه ، منطق و کلام

فیلسوف سیاسی و اجتماعی آلمانی. از دوستان کارل مارکس بود و در نگارش مانیفست حزب کمونیست (۱۸۴۸) و چند اثرِ مهم دیگر با وی همکاری کرد. با تفسیرهایی که پس از مرگِ مارکس از مارکسیسم به‌دست داد و نیز آثار فلسفی و تاریخی دیگری همچون منشأ خانواده، مالکیت خصوصی و دولت (۱۸۸۴) که در آن استقرار نظام پدرسالارانه را با توسعۀ مالکیت خصوصی مرتبط دانست، مفاهیمی چون ماتریالیسم تاریخی را بسط و گسترش داد. با بهره‌گیری از عقاید اثبات‌گرایی و داروینیسم مایه‌ای به ظاهر علمی به مارکسیسم بخشید و از این طریق بر نظام فکری حاکم در شوروی تأثیر نهاد. پدرش او را در ۱۸۴۲ برای کار‌کردن در کارخانۀ نساجی متعلق به خانوادۀ خود به منچستِر، فرستاد. انگلس در آن‌جا به نهضت چارتیسم پیوست. در ۱۸۴۴ با کارل مارکس آشنا شد و دوستی آنان تا آخرِ عمرِ مارکس ادامه یافت. به اتفاقِ مارکس تفسیری مادی‌گرایانه (ماتریالیستی) از تاریخ به‌‌دست داد. آنان در سال‌های ۱۸۴۷ و ۱۸۴۹ مانیفست کمونیست را نوشتند. درخلال انقلابِ ۱۸۴۸ـ۱۸۴۹ به آلمان بازگشت و به اتفاق مارکس مقالاتی در روزنامۀ نویه راینیشه تساتیونگ منتشر کرد و به دفاع از انقلاب پرداخت. پس از شکست انقلاب به منچستر بازگشت و تا پایان عمر، سخاوتمندانه هزینۀ زندگی خانواده مارکس را تأمین کرد. نخستین کتاب انگلسوضع طبقۀ کارگر در انگلستان (۱۸۴۵) بود. درس‌گفتارهای ۱۸۴۸ خود را در جنگ دهقانان در آلمان (۱۸۵۰) وانقلاب و ضد انقلاب در آلمان (۱۸۵۱) گردآوری و منتشر کرد. پس از مرگ مارکس تا حد زیادی مسئولیت ترویج عقاید او را بر عهده گرفت؛ مجلدات دوم و سوم سرمایه (۱۸۸۵ و ۱۸۹۴) را پس از مرگ مارکس ویراست و منتشر کرد. اگرچه انگلس عقاید خود را با عقاید مارکس همسان می‌دانست، تفاوت‌هایی که در آثارشان دیده می‌شود مناقشات زیادی را میان مارکسیست‌ها برانگیخته است.

 

---