الهه پرستی

الهه‌پَرستی (goddess worship)

پرستش خدای مؤنث؛ سنّتی که از ما‌قبل تاریخ وجود داشته است و تا به امروز ادامه دارد. غالباً با اشتیاق پرستشگر به باروری خود و محصول و دامش پیوند یافته است. یونانیان، رومیان و مصریان باستان الهگان متعددی را می‌پرستیدند که مظهر باروری، خردمندی، شکار، ایمنی کشور و مردم، و غیره بودند. در بسیاری از ادیان و فرهنگ‌های قبایل، الهه‌پرستی جزئی از یک هستی‌شناسی جامع است که غالباً زمین را الهه مادر و آسمان را اله پدر می‌بیند. الهه‌پرستی از دیرباز در ادیان بودا و هندو وجود داشته است. در دین هندو هر خدای مذکّر همتای مؤنّثی دارد. پاروَتی ـ شیوا، لَکشمی ـ ویشنو، سیتا ـ راما و رادها ـ کریشنا از این زوج‌ها هستند. بسیاری از معبد‌ها نخست وقف الهه‌ای می‌شوند که وجه بخشنده و مهربان خدا را تشکیل می‌دهد. در دین بودا تارا و گوان‌یین هر دو اغلب الهۀ رأفت به‌‌شمار می‌روند. این خدایان رسماً از خدایان درجۀ دو محسوب می‌شوند، ولی گویا مردم برای آن‌ها شأنی والاتر قائل‌اند. برخی محققان بر این باورند که پیش از ظهور ادیان بزرگ، تنها الهگان مورد پرستش بودند. محققان دیگر روزگاری را می‌شناسند که خدایان مذکر و مؤنث را به یکسان می‌پرستیدند. این محققان همگی مدعی‌اند که پس از پیدایش پدر‌سالاری در دین، الهه‌پرستی یا مایۀ نگرانی مردان حاکم شده است و یا جای خود را به الهه‌پرستی نازل‌تری داده است که نمونۀ آن پرستش مریم عذرا است. با رشد فمینیسم در اواخر قرن ۲۰م الهه‌پرستی افزایش یافته است. اکنون ادعای تأنیث (انثی‌انگاری) خدا در مسیحیت در برابر ذکوریت حاکم بر الهیات و زبان سنتی این دین، پیش نهاده شده است.

 

---