گوپتا، سلسله
گوپْتا، سلسلۀ (Gupta dynasty)
سلسلۀ فرمانروایان موروثی در هند که بیشترِ شمال و مرکز آن سرزمین را تحت فرمان خود متحد کرد (۳۲۰ـ۵۵۰م). پایگاه اصلی آن در منطقۀ ماگادها[۱]، مرکز درۀ گنگ[۲]، با پایتختی پاتالیپوترا[۳]، بود. چاندرا گوپتا[۴]ی اول، چاندرا گوپتای دوم و سامودرا گوپتا[۵] نفوذ گوپتا را با فتوحات نظامی در شرق، غرب و جنوب گسترش دادند. حملات هون[۶]ها در شمال غربی از قرن ۶م ساختار اداری غیرمتمرکز گوپتا را ضعیف کرد و روبه اضمحلال برد. این سلسله از چندین ایالتِ به‌جا‌مانده از فروپاشی امپراتوری کوشان[۷] منشأ گرفت (ح ۲۰۰م). فتوحات آن نوعی استقلال برای این سرزمین پدیدآورد و جامعه‌ای مرفه را ایجاد کرد که در آن سانسکریت در حوزۀ مذهبی رشد کرد و در شمال هند، به زبان رسمی تبدیل شد. در اوج عظمت امپراتوری گوپتا، مذاهب هند و بودایی، تجارت و هنر به چنان شکوفایی رسید که از این دوره به‌منزلۀ عصر زرین یا کلاسیک تمدن هندی یاد می‌کنند.