هفایستوس
هِفایْسْتوس (Hephaestus)
در اساطیر یونان، خدا[۱]ی آتش و صنایع فلزی (وولکان[۲] در اساطیر روم)، فرزند چلاق زئوس[۳] و هِرا[۴] و در اودیسۀ[۵] هومر، شوهر آفرودیت[۶]، الهۀ[۷] عشق. سازندۀ زره آشیل[۸]، پهلوان یونانی، گردنبند جادویی هارمونیا[۹] و دیگر اشیای پرآوازۀ افسانهها بود. به روایت هومر، هفایستوس چلاق بهدنیا آمد و هِرا او را بلافاصله بعد از تولد، از کوه المپ[۱۰] به زیر افکند، اما دو الهۀ دریا، به نامهای اِئورونومه[۱۱] و تِتیس[۱۲]، او را نجات دادند و او پیش از بازگشت به المپ، نُه سال را در غار دریایی آن دو بهسر برد. هفایستوس در مجادلۀ زئوس و هرا جانب مادرش را گرفت و زئوس یک بار دیگر او را به زمین پرتاب کرد. سقوط او یک روز کامل طول کشید، تا اینکه شامگاهان در جزیرۀ لمنوس[۱۳] فرود آمد و بار دیگر به المپ بازگشت. نویسندگان دورههای بعد، چلاقبودنش را به این سقوط نسبت دادهاند. در کارگاهش یک سندان و بیست جفت دَم آهنگری بود که به فرمان او خودبهخود کار میکرد. کارگاه آهنگریاش ابتدا در کاخ او در المپ بود و گفته میشد که قصر همۀ خدایان المپ را او ساخته است. اما در روایات بعدی، محل کارگاهش را زیر آتشفشانهای متعدد ذکر کردهاند. هومر در ایلیاد[۱۴]، خاریس[۱۵] را همسر او دانسته است، اما هِزیود[۱۶] در دورههای بعد، از الههای به نام آگلائیا[۱۷] نام برده است، که کوچکترینِ خواهران گراکه (الهههای زیبایی)[۱۸] بود. پرستشگاه اصلی هفایستوس احتمالاً کوه المپ در لوکیا[۱۹] بود، که هنوز هم گازهای طبیعی از زمین آن متصاعد است. آیین پرستش هفایستوس در سایر مناطق آسیای صغیر و بعضی از جزایر، بهویژه لمنوس، رواج یافت و در حدود ۶۰۰پم به آتن رسید، اما بیش از آن گسترش نیافت. این آیین در مناطق آتشفشانی نیز پذیرفته شد؛ چنانکه از جزایر لیپاری[۲۰] به سیسیل و بخشهایی از کامپانیا[۲۱] در جنوب ایتالیا گسترش یافت.