اسپنسر، هربرت (۱۸۲۰ـ۱۹۰۳)
اِسْپِنْسِر، هِرْبِرْت (۱۸۲۰ـ۱۹۰۳)(Spencer, Herbert)
هربرت اسپنسر Herbert Spencer | |
---|---|
زادروز |
داربی ۱۸۲۰م |
درگذشت | ۱۹۰۳م |
ملیت | انگلیسی |
شغل و تخصص اصلی | جامعه شناس |
آثار | ایستایی شناسی اجتماعی (1851)، اصول روانشناسی (۱۸۵۵)، اصول زیستشناسی (۲ جلد، ۱۸۶۴ـ۱۸۶۷)؛ اصول جامعهشناسی (۳ جلد، ۱۸۷۶ـ۱۸۹۶)؛ و اصول علم اخلاق (۲ جلد، ۱۸۹۲ـ۱۸۹۳) |
گروه مقاله | جامعه شناسی |
نظریهپرداز اجتماعی انگلیسی. غالباً از نخستین جامعهشناسان برشمرده میشود؛ شهرتش بیشتر به مناسبت پژوهشی است که دربارۀ تغییر اجتماعی[۱]، از دیدگاهی تکاملی[۲]، انجام داده است. در داربی[۳] متولد شد، بیشتر به صورت خودآموزی به تحصیل پرداخت و از راه مطالعۀ آزاد با نظریۀ تکامل ـ آنگونه که ژان لامارک[۴]، طبیعیدان فرانسوی، در قرن ۱۸ و اوایل قرن ۱۹ شرح داده بود ـ آشنا شد. در این نظریه، که امروزه اعتبارش را ازدست داده است، گفته میشود که صفات اکتسابی هر سازواره[۵] به ارثبردنی نیستند. مفهومهای لامارکیِ مربوط به تکامل بعداً تأثیر شگرفی در تحقیقات اسپنسر برجای نهادند. اسپنسر در ۱۸۵۱ کتاب ایستاییشناسی اجتماعی[۶] را انتشار داد و در آن بر ضرورت آزادی فردی و اهمیت والای علم تأکید کرد. در اصول روانشناسی[۷] (۱۸۵۵)، نوشت که هر مادّۀ آلی[۸] در حالتی یکپارچه پدید میآید و ویژگیهای فردی بهتدریج از طریق تکامل گسترش مییابند. او تقریباً در همین زمان طرحی برای یک نظامِ جامعِ فلسفه درانداخت که بر نظریۀ تکامل وی استوار بود و همۀ رشتههای دانش موجود را دربر میگرفت. در ۱۸۶۰ گزارشی از دورنمای آیندۀ نظام خود را نوشت با عنوان نظام فلسفۀ ترکیبی[۹]. بخش آغازین آن، به نام نخستین اصول[۱۰]، در ۱۸۶۲ انتشار یافت؛ برخی از دیگر آثارش: اصول زیستشناسی[۱۱] (۲ جلد، ۱۸۶۴ـ۱۸۶۷)؛ اصول جامعهشناسی[۱۲] (۳ جلد، ۱۸۷۶ـ۱۸۹۶)؛ و اصول علم اخلاق[۱۳] (۲ جلد، ۱۸۹۲ـ۱۸۹۳). اگرچه اسپنسر در میان همکارانش هرگز پیروان فراوانی نداشت، اما تلاش بلندپروازانهاش برای نظاممند ساختن هرگونه شناختی در چارچوب علم جدید و بهویژه برحسب معیار تکامل، جایگاهی ماندگار در میان برجستهترین اندیشمندان اواخر قرن نوزدهم به او بخشید. برخی از آثار شایان توجه اسپنسر عبارتاند از مقالههای علمی، سیاسی و فکری[۱۴] (۳ جلد، ۱۸۹۱) که در آن تأثیر کلی نظریۀ تکامل بر اندیشۀ علمی، سیاسی و فلسفی را ارزیابی کرده است.
- ↑ social change
- ↑ evolutionary
- ↑ Derby
- ↑ Jean Lamarck
- ↑ organism
- ↑ Social Statics
- ↑ Principles of Psychology
- ↑ organic matter
- ↑ A System of Synthetic Philosophy
- ↑ First Principles
- ↑ Principles of Biology
- ↑ Principles of Sociology
- ↑ Principles of Ethics
- ↑ Essays: Scientific, Political, and Speculative