شاخ
شاخ (horn)
نام عام برای زوائدی سخت روی سر بعضی از اعضای راستۀ زوج‌سمان[۱]، ازجمله گوزن[۲]، آنتلوپ[۳]ها، گاو[۴]، بز[۵]، و گوسفند[۶]؛ و نیز کرگدن[۷]ها در راستۀ فردسمان[۸]. جانوران از شاخ معمولاً برای جنگ نمایش، و نه جنگ جدی، استفاده می‌کنند. این‌گونه جنگیدن اغلب بین افراد یک گونه، و نه در برابر حملۀ شکارچیان، صورت می‌گیرد. ساختار شاخ در حیوانات متفاوت بسیار متنوع است؛ در برخی عمدتاً از استخوان ساخته شده است، مثلاً شاخ گوزن‌ها؛ در برخی دیگر از ماده‌ای پروتئینی با نام شاخ[۹] ساخته می‌شود، مثلاً شاخ گاو و آنتلوپها؛ و در برخی دیگر از موهای فشرده تشکیل شده است، ازجمله شاخ کرگدنها. شاخ گوزن‌ها معمولاً همه‌ساله می‌افتد و دوباره رشد می‌کند، در حالی که شاخ‌های واقعی برای تمام عمر باقی می‌مانند. در بیشتر گونه‌های شاخدار، این اندام در هر دو جنس نر و ماده، اما در بعضی از گونه‌ها فقط در جنس نر دیده می‌شود.